Döviz kuru değişimlerinin dış ticaret üzerine etkileri: Türkiye'nin yeni dış ticaret pazarlar arayışında seçilmiş ülke gurupları üzerine ekonometrik bir analiz

Abstract

Türkiye ekonomisinin küresel ekonomik sisteme entegrasyon derecesi her geçen gün artmaktadır. Bu kapsamda Türkiye 2023 yılında yani, Cumhuriyetin kuruluşunun 100. yılında gerçekleştirilen toplam ihracatı 500 milyar Dolar seviyesine çıkarma hedefini belirlemiştir. Şüphesiz ki 2016 yılı içerisinde 142,6 milyar Dolar seviyelerinde olan ihracat rakamlarının yedi yıl gibi bir süre içerisinde 500 milyar Dolar seviyelerine yükselmesi için Türkiye'nin mevcut dış ticaret pazarları içerisindeki payını artırması ve yeni dış ticaret pazarları arayışına hız vermesi gerekecektir. Çalışmamızın amacı, Türkiye'nin belirlediği ihracat hedeflerine ulaşabilmesi için Ekonomi Bakanlığı tarafından Türkiye ihracatçılarına yol gösterici nitelikte olan hedef ve öncelikli ülke gruplarının döviz kurlarında yaşanan dalgalanmalardan nasıl etkilendiğini ortaya koymaktır. Bu amaçla, Bakanlık tarafından çeşitli kriterler baz alınarak seçilen ülkelerin dış ticaretleri ihracat ve ithalat olmak üzere iki farklı model kurularak panel veri analizi gerçekleştirilmiştir. Bu sayede döviz kurlarında yaşanan değişimlerin söz konusu ülkelerin ihracat ve ithalatları üzerinde yarattığı etkileri ayrı ayrı analiz etme imkânı doğmuştur. Ulaşılan sonuçlara göre, döviz kuru oynaklığının analize dâhil edilen ülkelerin ihracatlar üzerinde bir etkisinin olmadığı görülmektedir. Ancak söz konusu ülke grubunun ithalatları ile döviz kuru oynaklığı arasında istatistiki olarak anlamlı ve negatif yönde bir ilişki tespit edilmiştir. Döviz kurlarında yaşanan dalgalanmalar arttıkça analize konu olan ülkelerin ithalatları azalmaktadır.

The degree of integration of the Turkish economy with global economic system is increasing day by day. In this context, Turkey has set its goal to increase total exports profit to 500 billion dollars in 2023, the 100th anniversary of the Republic. Undoubtedly, in order to increase the export figures of $ 142.6 billion in 2016 to $ 500 billion over seven years, Turkey is going to need to increase its share in existing foreign trade markets and speed up research for new foreign trade markets. The aim of study is to reveal the reactions of country groups, which are targeted by Turkey's research for new external trade market, against exchange rate alterations. The target and priority country groups, which has a directive effect for Turkish exporters have been determined by Ministry of Economy. For this purpose, the targeted countries which were determined by various criteria of ministry have been categorized according to their external trade as exports and imports and these models were evaluates by using panel data analysis. This categorized system enabled to analyze separately the effects of changes in exchange rates on export and imports of the countries. According to the results, exchange rate alterations does not seem to have an effect on exports of the countries included in the analysis. However, it is detected a statistically significant and negative correlation between the import rate and exchange rate alterations of stated country group. Increase on exchange rate fluctuations decreases the import rate of the stated countries.