Türkiye'de bireysel emeklilik yatırım fonlarının finansal risk ve performans analizi üzerine bir uygulama

Abstract

Bir ülkede yaşayan bireylerin yüksek refah düzeyine sahip olması ve sermaye piyasasının gelişmişliği ile derinliği; o ülkenin gelişmişlik düzeyini etkileyen önemli faktörlerin başında gelmektedir. Bireylerin tasarruflarının miktarı ise yaşadıkları ülkenin ekonomik parametrelerinden biri olarak ele alınmaktadır. 1980'li yıllar itibariyle dünya genelinde sosyal güvenlik sistemlerinin tamamlayıcısı ya da alternatifi olarak uygulanmaya başlayan bireysel emeklilik sistemleri; bireylerin emeklilik dönemlerinde yüksek refah düzeylerine ulaşmalarını sağlayacak ek gelir elde etmelerine olanak sağlarken aynı zamanda bireylerin tasarruflarını bireysel emeklilik yatırım fonlarına aktararak sermaye piyasalarının gelişmesine ve derinleşmesine katkı sağlamaktadır. Literatürde ülkelerin gelişmişlik düzeylerine önemli ölçüde katkı sağlayan bireysel emeklilik sistemleri ile ilgili birçok çalışma bulunmaktadır ancak Türkiye'deki bireysel emeklilik yatırım fonlarının finansal risk ve performans analizine yönelik uygulamaları içeren bir çalışmaya rastlanmamıştır. Çalışmada, Türkiye'de bireysel emeklilik yatırım fonlarının finansal risk ve performans analizi yapılarak; söz konusu fonların finansal risk ve performans sıralamasını hem tür bazında hem de kendi aralarında belirlemek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda; bireysel emeklilik yatırım fonlarının risklerini değerlendirebilmek için FIGARCH-CHUNG modeli oluşturulmuştur. Fonların performanslarını karşılaştırabilmek için ise; Aşağı Yönlü Risk, Sharpe Oranı ve Sortino Oranı ölçülerinden yararlanılmıştır. Analizler sonucunda 28 adetten oluşan ve 8 türe ayrılan bireysel emeklilik yatırım fonlarının tür bazında ve kendi aralarında finansal risk ve performans sıralaması 04.01.2010-31.12.2018 dönemi baz alınarak yapılmıştır. Bireysel emeklilik yatırım fonlarının kendi aralarındaki finansal risk analizi sonucunda; riski en yüksek olan fonun Anadolu Hayat Emeklilik A.Ş. Para Piyasası Emeklilik Yatırım Fonu (AH2); riski en düşük olan fonun Garanti Emeklilik ve Hayat A.Ş. Kamu Dış Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım Fonu (GHG) olduğu tespit edilmiştir. Yapılan finansal performans analizi sonucuna göre ise en yüksek performansa sahip fonun Anadolu Hayat Emeklilik A.Ş. HSBC Portföy Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım Fonu (HS1) olduğu; en düşük perfonmasa sahip fonun Anadolu Hayat Emeklilik A.Ş. Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonu (AH5) olduğu belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Bireysel Emeklilik Sistemi, Bireysel Emeklilik Yatırım Fonları, Finansal Risk Analizi, Finansal Performans Analizi

The high prosperity of individuals living in a country and the depth and sophistication of the capital market is one of the most important factors affecting the development level of the country. The amount of individuals' savings is one of the economic parameters of the country they live in. The individual pension systems, which started to be used as a supplement or alternative to social security systems around the world by the 1980s, allow individuals to generate additional income in retirement periods to achieve high levels of welfare. At the same time, individual pension systems contribute to the development and deepening of capital markets by transferring the savings of individuals to individual pension investment funds. There are many studies on individual pension systems that contribute significantly to the development levels of countries in the literature, but there is no study about the financial risk and performance analysis of private pension funds in Turkey. In the study, financial risk and performance analysis of private pension funds in Turkey are made and it is aimed to determine the financial risk and performance ranking of these funds both on the basis of type and among themselves. In accordance with this purpose; FIGARCH-CHUNG model was created to evaluate the risks of private pension funds. In order to compare the performances of the funds; Downstream Risk, Sharpe Ratio and Sortino Ratio measurements were used. As a result of the analyzes, the financial risk and performance ranking of the private pension funds, which consisted of 28 pieces and divided into 8 types, was calculated based on the period of 04.01.2010-31.12.2018. As a result of the financial risk analysis of individual pension funds; the fund what the highest risk is Anadolu Hayat Emeklilik A.Ş. Para Piyasası Emeklilik Yatırım Fonu (AH2) while the fund what the lowest risk is Garanti Emeklilik ve Hayat A.Ş. Kamu Dış Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım Fonu (GHG). As a result of the financial performance analysis of individual pension funds; the fund what the highest performance is Anadolu Hayat Emeklilik A.Ş. HSBC Portföy Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım Fonu (HS1) while the fund what the lowest performance is Anadolu Hayat Emeklilik A.Ş. Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonu (AH5). Kevwords: Individual Pension System, Individual Pension Funds, Financial Risk Analysis, Financial Performance Analysis.