İşbirliği ve rekabet ikilemi: Rekabetçi işbirliğinin firmaların rekabetçi davranışlarına etkisi üzerine Türkiye havayolu sektöründe bir araştırma

Abstract

Bu tezin araştırma sorusu, aynı rekabetçi işbirliği ağı içerisinde bulunan firmaların eş zamanlı olarak işbirliği ve rekabet içerisinde olmasının firmaların rekabetçi davranışlarını nasıl etkilediğidir. Çalışmada eş zamanlı olarak rekabet ve işbirliğine odaklanılmaktadır. İlk olarak sektörel düzeyde firmalar arasındaki rekabeti esas alarak, firmaların rekabetçi davranışları açıklayabilmek için rekabetçi hamleleri belirlenmiştir. İkinci olarak ise rekabet içerisinde olan bu firmaların aynı zamanda birbirleriyle olan işbirliğini açıklamak için de rekabetçi işbirliklerine odaklanılmıştır. Bu çalışma birbirine zıt olan iki boyutu işbirliği ve rekabeti bir araya getirmektedir. Bu iki kavramın bir araya gelmesi son dönemde stratejik yönetim literatüründe öne çıkan ve aynı anda hem rekabeti hem de işbirliğini konu alan rekabetçi işbirliği kavramını oluşturmaktadır. Bir firma diğer bir firmayla işbirliği oluşturduğunda, her iki firmanın da amacı daha üstün bir rekabetçi pozisyon elde etmektir. Ancak her ikisinin de amacını aynı oranda gerçekleştirmesi genellikle mümkün olmamaktadır. Bu nedenle rekabetçi işbirliği ilişkilerinde nasıl bir strateji izleneceği ve nasıl rekabet edeceğini gösteren firmaların rekabetçi davranışlarının belirlenmesi ve izlenmesi önem arz etmektedir. Araştırmanın örneklemi Türk havayolu sektöründe faaliyet gösteren onüç havayolu firmasıdır. Verilerin toplanmasında yapılandırılmış içerik analizi ile hem açık kodlama hem de örtük kodlama yönteminden yararlanılmıştır. Elde edilen veriler OLS regresyon analizine tabi tutulmuştur. Bu araştırma, rekabetçi işbirliği ilişkilerinin özelliklerinden yola çıkılarak bir firmaların rekabetçi davranışının tahmin edilebileceğini göstermektedir. Sonuç olarak rekabet içerisindeki firmanın merkeziliği rekabetçiliği arttırırken firmanın yapısal özerkliği ve bağlarının gücü rekabetçiliği azaltmaktadır. Rakipler arasındaki yüksek pazar örtüşümü hem firma agresifliğini arttırarak hem de hamle repertuarı çeşitliliği ile rekabeti şiddetlendirmektedir. İşbirliği kapsamının genişletilmesi ise hamle repertuar çeşitliliğini arttırarak rekabetçi davranışı arttırmaktadır.

The research question of this study is how firms' competitive behavior is affected if firms in the same co-opetition network do cooperate and compete simultaneously. The study has focused on both competition and cooperation. Firstly, based on the competition between the firms in the industrial level, competitive moves have been determined to explain the competitive behavior of the firms. Secondly, the study has focused on co-opetition of these firms which are in still competition to explain their cooperation with each other. This work brings together two opposing dimensions, cooperation, and competition. The convergence of these two concepts constitutes another concept as co-opetition, which stands out in the recent literature of strategic management and is about both competition and cooperation at the same time. When a firm cooperates with another firm, the aim of both firms is to achieve a superior competitive position. However, it is often not possible for both to achieve the same goal at the same rate. For this reason, it is important to determine and monitor the competitive behavior of firms that show how to compete in competitive cooperation relations. The sample of the study is thirteen airlines firms operating in the Turkish Airlines industry. Both the explicit and implicit coding method, and structured content analysis were utilized for gathering data. The obtained data were subjected to OLS regression analysis. This research shows that the competitive behavior of a firm can be predicted from the characteristics of co-opetition relations. As a result, the collectivism of competitive firm increases the competitiveness, while the firm's structural autonomy and tie strength reduce it. The high market overlap between the competitors intensifies the competition due to both the firm aggressiveness and variety of move repertoire. The expansion of the scope of cooperation increases the variety of moves and repertoire, thereby increasing competitive behavior.