Yerelde merkezileşme bağlamında kalkınma ajansları: Batı Akdeniz, Doğu Anadolu, Fırat ve Güney Marmara kalkınma ajansları örneği

Abstract

Yeni kamu yönetimi anlayışı ve yeni bölgesel kalkınma politikalarının uygulanışı yeni kurumsal yapıların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu kurumlar içinde en önemlilerinden biri, 2006'da Türkiye'de kurulan kalkınma ajanslarıdır. Kalkınma ajansları bölgesel kalkınmadan sorumlu yeni kurumlar olarak aşağıdan-yukarıya bir anlayışı benimsemektedir. Dolayısıyla merkezileşme yerine yerelleşmeyi desteklemektedir. Çalışmanın amacı, merkeziyetçi geleneğe sahip olan Türkiye'de, yeni bir yönetim anlayışın temsilcisi olan kalkınma ajanslarının, merkez-yerel ikileminde hangi yönde hareket ettiğini belirlemektir. Ayrıca, ajansların merkez ve yerelle ilişki kurma biçimleri ve bu ilişki biçimlerinin ajans özelinde nasıl farklılaştığı çalışma kapsamında araştırılacak diğer konulardır. Çalışmada nitel araştırma yöntemleri kullanılmıştır. Araştırma deseni olarak örnek olay incelemesi seçilmiş ve örneklem olarak Batı Akdeniz, Doğu Anadolu, Fırat ve Güney Marmara Kalkınma Ajansları belirlenmiştir. Araştırma verilerinin elde edilmesinde ise doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Bu amaçla, örneklem olarak belirlenen kalkınma ajanslarının faaliyet raporları incelenmiştir. Ajansların faaliyet raporları, 5449 sayılı kanunun incelenmesiyle oluşturulan tema-alt tema sistemiyle kodlanmış ve kodlama neticesinde elde veriler analiz edilmiştir. Analiz sonuçları, "Türkiye'de kurulan Kalkınma Ajanslarında merkezi aktörlerin belirleyiciliği, yerel aktörlere göre daha fazladır" önermesi ile karşılaştırılmıştır. Yapılan karşılaştırma sonucunda, ajansların merkezle daha yakın bir ilişkiye sahip olduğu ve ajans kararlarında merkezin belirleyiciliğinin daha yüksek olduğu görülmüştür. Ajansların daha etkin çalışabilmesi için merkezin belirleyiciliğinin azaltılıp yerel aktörlerin aktif hale getirilmesi gerekmektedir.

Novel conception of public administration and implementation of novel regional development policies give rise to new institutive structures. One of the most important one among these structures are development agencies established in 2006 in Turkey. Development agencies, as being the new institutions responsible from the regional development internalise a bottom-up approach. Therefore, they assist indigenisation instead of centralisation. The purpose of the study is to identify the action tendencies of development agencies which are representatives of new governmental conception in Turkey which has a traditional centralized-government. In addition to this, the way of establishing relationship of the agencies with central and local governments and how these relations differ in terms of agencies are the other topics to be investigated within the scope of the study. Qualitative data collection methods were employed in the study. Case study was used as a research design and development agencies of West Mediterranean, East Anatolia, Fırat and South Marmara were chosen as the samples of the study. For this purpose, the activity reports of these agencies were examined. The activity reports of these agencies are coded with the categories and sub categories that are formed by detailed analysis of the law numbered 5449 and then the obtained data were analysed. The results of the analysis were compared with the proposition of "The effect of the centralised actors is more than the local actors in developmental agencies established in Turkey". As the result of this comparison it is seen that the agencies have closer relationships with the centralised actors and this actors has a higher level of determination for the decisions of the agencies. It is a fact that the determination level of the centralised actors must be lowered and the local actors must be activated for actively working agencies.