On Dokuzuncu Yüzyılda Çanakkale Boǧazı'nda Yeni Bir Savunma Noktası: Bigali Kalesi

Abstract

On dokuzuncu yüzyıl başında Osmanlı-Rus gerginliğinin giderek tırmanmasıyla Çanakkale Boğazı’nda tabya ve batarya yapımını devletin öncelikli işleri arasına girmişti. Osmanlı Devleti, Rusya ile yapmış olduğu 1799 ittifakına rağmen barışın kalıcı olmayacağını görüyor ve Fransa’ya yakınlaşmayı tercih ediyordu. Gelişmeler Osmanlı yönetiminin öngörülerinde yanılmadığını gösterdi ve Rusya ile gerginleşen ilişkiler 1806’da savaşa dönüştü. Bu noktada İngiltere, müttefiki Rusya’nın tüm askeri kuvvetlerini Avrupa’da devam eden IV. Koalisyon Savaşında kullanmasını istiyordu. Osmanlı Devleti’nin sulh müzakerelerine oturtulması, ancak İstanbul’un zorlanması ile mümkün olabilirdi. Bu amaçla Çanakkale Boğazı açıklarında bekleyen İngiliz donanması 19 Şubat 1807’de Boğaz’dan kolayca geçerek ertesi gün İstanbul Boğazı’na demirledi. İstanbul’daki İngiliz baskısı devam ederken, Çanakkale Boğazı’nın Avrupa yakasında Bigalı adıyla bir tabya yapımına başlandı. Ancak Sultan III. Selim’in de tespit ettiği gibi, Çanakkale Boğazı’ndaki görevliler tabyanın yapımına gereken önemi vermemişlerdi. Bu çalışmada başta Osmanlı arşiv belgelerinden yararlanılarak, mimarı ve yapım tarihi literatürde tam olarak bilinmeyen Bigalı Kalesi’nin yapımı ele alınacaktır.

In the early nineteenth century, the escalation of Ottoman-Russian tensions forced the Ottoman empire to construct forts and batteries along the Dardanelles Strait. Despite the 1799 alliance with Russia, the Ottoman Empire sought diplomatic proximity with France. At the time, Great Britain wanted Russia as an ally and aimed to use its military forces at the Fourth Coalition War that occurred in Europe against France. To include the Ottoman State into peace negotiations, the British Fleet crossed the Strait on February 19, 1807 and anchored at the Bosphorus on the next day. Despite the continued pressure exerted by the British on Istanbul, the construction of a fort named Bigali on the European side of the Dardanelles had begun. Thus, the study examines the construction of Fort Bigali, unveils its little-known architect and construction date, by referring primarily to Ottoman archival documents.