Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Osmanlı Devleti Maliyesi ve Dış Borçlanma

Abstract

Osmanlı Devleti, 16. yüzyılın sonlarına doğru bozulmaya başlayan mali yapısını dengeye getirmek için çeşitli çözüm yöntemlerine başvurmuştur. Bu yöntemlerden biri olan dış borçlanma politikasına 19. yüzyılda başlayan Osmanlı Devleti, aldığı dış borçları etkin kullanamamış genellikle cari giderlerde kullanmıştır. Bu durum dış borçlanmanın kronikleşmesine ve Osmanlı Devleti’nin maliyesinin finans merkezlerine bağımlı hale gelmesine sebep olmuştur. Başvurulan çözüm yöntemleriyle birlikte Osmanlı mali sisteminde gerçekleştirilmeye çalışılan dönüşüm çabaları da hem gelir kaynaklarını arttırma hem de çözüm yöntemlerinin eksikliklerini ve başarısızlıklarını giderme işleviyle çözüm yöntemlerinden biri olmuştur. Ancak Osmanlı Devleti’nde merkezi bürokrasinin ve kurumsal yapının zayıf olması, şehirleşmenin düşük olması, teknik altyapının yetersiz olması, taşranın gücüne bağımlı olunması ve taşraya özerklik tanınmaması gibi nedenlerden dolayı dış borçlanma sürecinde mali dönüşümle istenilen başarıya ulaşılamamıştır. Çalışmanın amacı bütçe açıklarının telafisi için uygulanan dış borçlanma sürecinin ve bu süreç içerisinde Osmanlı mali sisteminde gerçekleştirilmeye çalışılan dönüşüm çabalarının analizini yapmaktır. Bu bağlamda çalışmada mali dönüşüm çabalarından, bu çabaların önündeki engellerden ve dış borçlanma sürecinde bu çabaların yarattığı etkilerden bahsedilmiştir.

The Ottoman State resorted to various solution methods to balance its financial structure, which started to deteriorate towards the end of the 16th century. The Ottoman State, which started its foreign borrowing policy, which is one of these methods, in the 19th century, could not use these foreign debts effectively and generally used it in current expenses. This situation caused foreign borrowing to become chronic and the finances of the Ottoman State to become dependent in financial centers. Along with the solution methods applied, the transformation efforts tried to be realized in the Ottoman financial system became one of the solution methods with the function of both increasing the income sources and eliminating the deficiencies and failures of the solution methods. However, the financial transformation implemented in the foreign borrowing process failed to succeed reasons as the weak central bureaucracy and institutional structure in the Ottoman State, insufficient urbanization and technical infrastructure, dependence on the power of the province and lack of autonomy for the province. The aim of the study is to analyze the foreign borrowing process applied to compensate for the budget deficits and the transformation efforts that were tried to be realized in the Ottoman financial system during the process. In this context, the financial transformation efforts, the obstacles in front of these efforts and the effects of these efforts in the foreign borrowing process are mentioned in the study.