Ferruhname : inceleme-metin-sözlük

Abstract

Bu çalışma Ferruhnâme adlı yazma eserin fonetik, morfolojik ve sözlük bilimsel özelliklerini saptamak amacıyla hazırlanmıştır. 264 varaklık hacimli bir eser olan Ferruhnâme, döneminin dil özelliklerine ışık tutması ve zengin bir kelime kadrosuna sahip olması açısından önem taşımaktadır. Çalışmanın giriş bölümünde eser ve yazarı hakkında bilgi verilmiş ardından eserin nüshaları tanıtılmıştır. Metin, dil incelemesi bölümünde yazım özellikleri, ses bilgisi ve yapı bilgisi bağlamında ele alınmıştır. Bilinenlerin tekrar edilmesi gereksiz görüldüğünden metnin tam bir dil incelemesi yapılmamış Türkiye Türkçesinden farklı olan yapılar üzerinde durulmuştur. Yazım bölümünde, ünlü ve ünsüzlerin yazımı üzerinde durulmuştur. Ses bilgisi bölümünde metin, ünlü uyumları ve diğer ses olayları açısından değerlendirilmiştir. Yapı bilgisi bölümünde ise iyelik ekleri, ad durum ekleri, zarf yapma ekleri, edatlar, eylem çatısı, birleşik eylemler, eylem çekimi ve eylemsiler Türkiye Türkçesinden farklı olan yönleriyle örneklendirilmeye çalışılmıştır. Felsefe ve siyaset konulu olan bu yazma eser, dönemi ve konusu gereği söz varlığı bakımından önemlidir. Söz varlığı başlığı altında metindeki atasözü, deyim ve ikilemeler saptanmış ve sözlükteki madde başı sözcüklerin kökenlerine göre sayıları belirtilmiştir. Yapılan çalışmada metnin sözlüğünde yaklaşık 8327 madde başı sözcük bulunduğu, bunların 5493?ünün Arapça; 1791'inin Farsça; 648?inin Türkçe; 4'ünün ise Yunanca kökenli olduğu saptanmıştır. Bunların dışında 188 sözcüğün Arapça+Farsça; 93 sözcüğün Farsça+Arapça; 71 sözcüğün Farsça+Türkçe; 16 sözcüğün Arapça+Türkçe; 14 sözcüğün Arapça+Farsça+Türkçe; 5 sözcüğün Farsça+Arapça+Türkçe; 3 sözcüğün Türkçe+Farsça; 1 sözcüğün ise Arapça+Türkçe+Farsça yapılarından oluştuğu görülmüştür. Çalışmanın metin bölümünde Ferruhnâme?nin çeviri yazılı metni verilmiştir. Sonra metinde geçen bütün sözcükleri içeren bir sözlük oluşturulmuştur. Bu sözlükte, her madde başı sözcüğün önce anlamı verilmiş ardından metindeki yeri belirtilerek örneklendirilmiştir. Metinde geçen özel adlar için özel adlar dizini oluşturulmuştur.

This study was prepared for determination of the phonetic, morpholocigal, and lexicological characteristics of the writing work named Ferruhnâme. Ferruhnâme which consists of 264 sheets, has importance by lightining its era?s linguistic traits and having rich vocabulary. The work and author were introduced and the each copy of the manuscript were described in detail in the introduction section of this research. In the linguistic analysis part, the manuscript were discussed in the context of writing, phonetics and structure knowledge. A full linguistic analysis was not carried out to avoid repeating the known, instead the structures which are different than modern day Turkish language were analyzed. In the wiriting section, the use of vocal and consonant were emphasized. In phonetic section, the manuscript were evaluated in terms of vowel harmony and other vocal structures. In the strucure section, the possesive suffexes, case endings, adverbial endings, perpositions, verbs, compound verbs, conjucations and verbalia were sampled according to their differences from moden day Turkish. Ferruhnâme which is a both philosophical and political themed writing work is also important in terms of its vocabulary content. Under the title of Vocabulary Content, proverb, phrase and reduplications were detected and the number of headwords based on their roots were determined. In this research, 8327 headwords were identifided in the dictionary of the manuscript, and they are detected based on their origins as 5493 of them are Arabic; 1791 of them are Farsi; 648 of them are Turkish, and 4 of them are Greek. Apart from these, 188 words were identied to be both Arabic+Farsi; 93 words are Farsi+Arabic; 71 words are Farsi+Turkish; 16 are words Arabic+Turkish; 14 words are Arabic+Farsi+Turkish; 5 words are Farsi+Arabic+Turkish; 3 words are Turkish+Farsi; and one final word is Arabic+Turkish+Farsi. In the text part of the study a translation of Ferruhnâme was provided. A dictionary included all the words in the manuscript were formed. In this dictionary, the meaning of each headword were explained and then their place in the manuscript were cited and exemplified. A proper nouns index were also formed for the all proper nouns in the manuscript.