Çok Partili Sisteme Geçişin Sancılı Kesitlerinden Biri: 1947 Yılı Bütçe Görüşmeleri

Abstract

Uzun yıllar tek partili sistemle yönetilen Türkiye’de uluslararası ortamın da etkisiyle çok partili rejime geçme imkânı doğdu. Savaş dönemi koşullarının körüklediği iktisadi sorunlar yeni bir oluşumun toplumsal taban bulma konusunda zorluk çekmeyeceğini gösteriyordu. CHP içerisinde 1945 yılı ortalarına değin ılımlı ve çekingen bir görüntü sergileyen muhalifler, DP’nin kurulmasıyla çetin bir mücadeleye koyuldu. Ancak çok partili sistemin tecrübesiz tarafları birbirlerine karşı dengeyi sağlamakta oldukça zorlandı. Bu durum DP’nin katıldığı ilk bütçe görüşmesi olan 1947 yılı bütçe görüşmelerine de yansıdı. 7 Eylül Kararları ve devletçilik uygulamalarının temel eleştiri konusu olduğu görüşmelere “Psikopat Olayı” damga vurdu. Meclisi terk eden Demokratların boykotu, partili Cumhurbaşkanı’nın partiler üstü girişimleri ve bunun yansıması olan “26 Aralık Tebliği” ile aşıldı. Çalışmada DP muhalefetindeki bu ilk bütçe görüşmeleri tarafların iktisadi ve mali anlayışları ekseninde politik izdüşümleriyle birlikte incelenmiştir.

Having been ruled by a single party regime for long years, Turkey found a chance to step into a multi-party regime with the effect of the internationalized scene. Financial problems which were fuelled by war period conditions were showing that a new formation would have no difficulties in finding a social ground. Opponents, who were showing a moderate and timid image within CHP until the middle of 1945, faced an uphill struggle with the establishment of DP. However, inexperienced sides of multi-party regime struggled to find the balance against each other. This situation was reflected in the budget negotiations of 1947, which was the first budget negotiation DP joined. “Psychopath Event” marked the negotiations whose main points of criticism were the “Regulations of September, 7” and Statism practices. The boycott of democrats leaving the parliament was overcome with the supra-party initiatives of the partymember President of the Republic and “the Declaration of December, 26” which was a reflection of this. In the study, these first budget negotiations in DP opposition were investigated from the financial and economical understandings of the sides together with their political projections.