II. Mahmud Döneminde Yapılan 1832 Tarihli Arazi ve Emlak Sayımı: Gelibolu Örneği

Abstract

Osmanlı Devletinde adil ve güvenilir bir vergi düzeninin kurulması amacıyla temettuat sayımlarının yapıldığı bilinmektedir. Temettuat sayımlarının Tanzimat’ın uygulandığı yerlerde 1840 ve 1845 yıllarında olmak üzere iki defa yapıldığı görüşü hakimdir. Yapılan son araştırmalarda 1833’de Kıbrıs’ta, 1838 yılında Hüdavendigar ve Gelibolu sancaklarında temettuat sayımlarının yapıldığı ortaya konmuştur. Bu çalışmada temettuat sayımlarının öncüsü olan ve 1832 tarihinde Gelibolu’da yapılan, emlak ve arazi sayımı ele alınmıştır. Aynı tarihte Eceabat ve Keşan şehirlerinde sayımların yapılması Gelibolu sancağının pilot uygulama bölgesi olduğunu göstermektedir. Bu sayımlarla ilgili literatürde bir bilgi yoktur. Çalışmada önce 1832 tarihli sayımın niteliği ve defterin düzenleniş şekli ele alınmıştır. Daha sonra defterdeki 1990 Müslim ve gayrimüslim hanenin sahip olduğu emlak, arazi ve hayvanlar hakkında bilgi verilmiştir.