Birinci Dünya Savaşı’nın Seyrini Değiştiren Goeben ve Breslau Gerçeği

Abstract

Birinci Dünya Savaşı’na dâhil olma sürecinde Osmanlı Devleti’ne en önemli katkıyı kendisine ait olmayan zırhlı gemiler yapmıştı. Bu zırhlılar, Alman Akdeniz Filo Komutanlığı’na bağlı Goeben Dretnotu ile Breslau Kruvazörü idi. Alman zırhlıları, İngiliz ve Fransız donanmalarının takibinde Cezayir-İtalya-Türkiye rotasında seyrederek Çanakkale Boğazı önlerine kadar gelmişti. Savaşın seyrine doğrudan etki edecek gelişmeler de bu gemilerin Osmanlı Devleti karasularına girişi ile başlamıştı. Türk-Alman ittifak antlaşmasının hemen sonrasında meydana gelen bu olay, uluslararası bir krize neden olmuştu. Osmanlı Devleti’ne ait olmayan savaş gemilerine boğazların kapalılığı ilkesi, 1878 tarihli Berlin Antlaşması ile uluslararası hukuk normlarına göre düzenlenmişti. Osmanlı Devleti tarafından Alman zırhlılarının Çanakkale Boğazı’ndan içeri alınması, ilgili antlaşmanın ihlali anlamına gelmekteydi. Uluslararası hukuk kurallarına göre, yabancı savaş gemileri ya 24 saat içinde tarafsız devletin karasularını terk edecek ya da mürettebatı gözaltına alınarak gemilerin silahları söküldükten sonra savaş süresince güvenilir bir limanda alıkonulacaktı. Avrupa Devletlerinin diplomatik baskısına maruz kalan Osmanlı devlet adamları, mevcut krizi farklı bir yolla çözüme kavuşturacaklardı. İngiltere’ye sipariş edilip paraları peşin ödenmesine rağmen Osmanlıya teslim edilmeyen Sultan Osman-ı Evvel ve Reşadiye zırhlılarının yerine Alman savaş gemilerinin 80 milyon Mark karşılığında satın alındığı aldatmacası dünya kamuoyuna duyurulacaktı. Gerçekte ise savaşın sonuna kadar bir satış söz konusu olmayacaktı. Ayrıca savaş süresince zırhlı gemilerin kontrolü ve icraatları ile ilgili inisiyatif Alman İmparatorluğu’nda bulunacaktı. Dolayısıyla bu satış aldatmacasının neticesinde Avrupalı Devletlerin itirazları son bulacak, devam eden Birinci Dünya Savaşı’nın seyri önemli ölçüde değişecekti. Birinci Dünya Savaşı’nın Seyrini Değiştiren Goeben ve Breslau Gerçeği isimli bu çalışmada, dünya kamuoyunun sahte bir satış beyanıyla nasıl aldatıldığı arşiv belgeleri ve hatıratlarla desteklenen çalışmalar ışığında ortaya konulacaktır.