Saygın, DidemErdem, Asime Dilara2025-01-272025-01-2720212146-1961https://doi.org/10.35826/ijoess.2904https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/489440https://hdl.handle.net/20.500.12428/16710Avrupa Birliği’ne tam üyelik sürecinin gerçekleşmesi Avrupa Birliği üyesi ülkelerde Türkvatandaşlarına vizesiz dolaşım hakkı sağlayacaktır. Ancak bu sürecin tamamlanamaması Türkiye’yialternatif çalışmalara yönlendirmiştir. İlişkilerin durma noktasına gelmesinden sonra yenidencanlanması için 2012 yılında içinde vize hareketliliği, göç ve terör konularının da olduğu “pozitifgündem” oluşturulmuştur. Gerek ortaklık hukuku kapsamında gerekse Geri Kabul AnlaşmasıylaTürk vatandaşlarının Avrupa Birliği ülkelerinde serbest dolaşımına yönelik birtakım düzenlemeleryapılmış ancak bu yönde tam bir uzlaşı sağlanamamıştır. 1963 yılında tam üyelik süreci içinimzalanan Ankara Anlaşması’nın devamında 1973’te yürürlüğe giren Katma Protokol ile ortaklıkilişkileri daha da pekiştirilmiştir. Böylece Türk vatandaşlarının Avrupa Birliği üyesi ülkeleregeçişinde bazı ayrıcalıklar tanınmasının yolu açılmıştır. Yapılan anlaşmalar ve yürütülen ortaklıklarda vize sorununu çözmek için yeterli olmamış bu nedenle AB-Türkiye arasında vize muafiyetisorunu günümüze dek devam etmiştir. Vize muafiyeti sorunundan yola çıkılarak makalede “vizemuafiyetinin hukuki dayanakları neler olduğu ve siyasi süreçlerin vize muafiyetini nasıl etkilediği”çalışma soruları temel alınmıştır. Bu noktada çalışmada, hukuki açıdan sorunları irdeleyebilmekiçin temel metin niteliğindeki Ankara Anlaşması ve Katma Protokol temelinde Ortaklık KonseyiKararı ile Geri Kabul Anlaşması ve Avrupa Birliği Adalet Divanı kararlarına atıf yapılmıştır. Siyasisüreçlerin vize muafiyetini nasıl etkilediği sorusu ise Geri Kabul Anlaşmasının mülteci sorunuüzerine etkileri, AB’de yükselen aşırı sağın siyasete yansıması ve buna bağlı olarak artanislamofobi ve Covid-19 salgını kapsamında incelenmiştir. Türkiye’nin vize ile ilgili Avrupa Birliği ileolan diyaloğu uzun süredir devam etmekle birlikte Geri Kabul Anlaşmasıyla tekrardan gündemetaşınmıştır. Geri Kabul Anlaşması bu açıdan vize muafiyetine yeniden bir giriş kapısı olarak görülsede bir takım siyasi gerekçeler söz verilen muafiyetin gerçekleşmesini engellemiştir. Tüm budurumlar düşünüldüğünde bu çalışmada hem hukuki açıdan oluşan sorunlar hem de giderekartan siyasi sıkıntıların vize muafiyetine etkisi irdelenecektir. Buradan yola çıkılarak çalışmanınliteratüre katkısının vize muafiyet sürecinin güncel gelişmeler ışığında değerlendirmesi olduğudüşünülmektedir.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessSiyasi BilimlerUluslararası İlişkilerArticle124569471810.35826/ijoess.2904489440