Gök Türklerde Doğa Kültleri

Basit Öğe Kaydı
dc.contributor.authorErkoç, Hayrettin İhsan
dc.date.accessioned2025-05-29T05:37:35Z
dc.date.available2025-05-29T05:37:35Z
dc.date.issued2024
dc.departmentÇanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
dc.description.abstractTürk halklarının eski inançları incelendiğinde, bu inançlarda en önemli yere sahip olan kutsal varlığın Teŋri (Gök Tanrı) olduğu görülmektedir. Ancak, eski Türk inançlarında Teŋri’nin yanı sıra diğer pek çok kült de var olmuştur. Bugüne kadar eski Türk inançları ve Gök Türklerde görülen kültler konusunda pek çok çalışma yapılmıştır. Ne var ki, özellikle Gök Türklerdeki inançlar hakkında yapılan çalışmalarda, tarihî kaynaklarda bulunan bilgilerin kullanılıp değerlendirilmesi konusunda bazı eksiklikler bulunmaktadır. Bu çalışmada ise Gök Türk, Çin ve Bizans kaynaklarındaki kayıtlardan yararlanılarak Gök Türklerdeki doğa kültleri incelenmiş, modern araştırmalar gözden geçirilip farklı görüşler birbirleriyle karşılaştırılmış, ayrıca bu inançların daha iyi anlaşılabilmesi için Gök Türklerin dışındaki bazı topluluklarla da karşılaştırmalar yapılmıştır. Varılan sonuca göre Gök Türkler, Teŋri’nin yanı sıra ona yardımcı olan, yine Teŋri gibi koruyucu ve cezalandırıcı vasıfları olduğu düşünülen çeşitli tanrılar ile ruhlara inanıp saygı göstermişlerdir. Bu varlıkların Teŋri’den ayrılan en önemli özellikleri ise, yaratıcı güçlerinin varlığına inanılmamış olmasıdır. Gök Türklerde bu kültler arasında Umay, yer, su, dağ, ateş, güneş, ay, yaz, kış ve savaş bulunmaktadır. Görüldüğü kadarıyla yer, su ve dağ tanrıları birbirleriyle çok yakından ilişkili olarak düşünülmüştür ki bunlar genellikle Kutsal Yer-Su Ruhları (Iduḳ Yir Sub) adı altında toplanmıştır
dc.description.abstractWhen the ancient beliefs of Turkic peoples are examined, it can be seen that Täŋri (Tengri) was the most venerated sacred being which was given the highest priority. On the other hand, many other cults also existed in ancient Turkic beliefs alongside Täŋri. Until now, many studies have been conducted on ancient Turkic beliefs, as well as on the cults seen among the Türks (Tujue 突厥). However, some inadequacies exist especially in the studies made on the beliefs of the Türks, regarding the usage and evaluation of records found in the historical sources. In this study, natural cults among the Türks have been studied using the records from Türk, Chinese and Byzantine sources. Modern researches have been examined and different opinions have been compared with each other; comparisons with some other peoples apart from the Türks have also been made in order to better understand these beliefs. According to the conclusion, alongside Täŋri, the Türks have believed in and revered various gods and spirits that were thought to have possessed protective and punitive characteristics just like Täŋri. Their most significant characteristic in contrast to Täŋri was that they were not believed to have possessed creative powers. These cults of the Türks included Umay, earth, water, mountain, fire, sun, moon, summer, winter and war. It can be observed that the gods of earth, water and mountain were thought to be closely related with each other, which were usually brought together under the name Sacred Spirits of Earth and Water (Ïduq Yir Sub).
dc.identifier.doi10.59902/yazit.1526546
dc.identifier.endpage211
dc.identifier.issn2757-8437
dc.identifier.issn2792-0240
dc.identifier.issue2
dc.identifier.startpage176
dc.identifier.urihttps://doi.org/10.59902/yazit.1526546
dc.identifier.urihttps://hdl.handle.net/20.500.12428/31816
dc.identifier.volume4
dc.institutionauthorErkoç, Hayrettin İhsan
dc.language.isotr
dc.publisherTOKÜAD-Toplum ve Kültür Araştırmaları Derneği
dc.relation.ispartofYAZIT Kültür Bilimleri Dergisi
dc.relation.publicationcategoryMakale - Ulusal Hakemli Dergi - Kurum Öğretim Elemanı
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccess
dc.snmzKA_DergiPark_20250529
dc.subjectGök Türkler
dc.subjectEski Türk İnançları
dc.subjectKültler
dc.subjectTeŋri
dc.subjectUmay
dc.subjectDoğa Kültleri
dc.titleGök Türklerde Doğa Kültleri
dc.title.alternativeNatural Cults among the Türks
dc.typeResearch Article

Dosyalar

Koleksiyon

DergiPark