Çanakkale ilinde üretilen sanayi domatesi ve salçada bazı pestisit kalıntıları üzerinde araştırmalar

oz Bu çalışmada, sanayii domatesi yetiştiriciliğinin yoğun olarak yapıldığı Çanakkale İli Biga İlçesinde belirlenen deneme alanında, endosulfan ve deltametrin aktif maddeli pestisitlerin davranışları matematiksel yaklaşımlarla incelenmiştir. Ayrıca bu deneme alanından hasat edilen domatesler salçaya işlenerek, bu süreçte uygulanan işlemlerin bu pestisitlerin kalıntıları üzerine olan etkisi araştırılmıştır. Kalıntı verisi, GC-ECD ile yapılan analizler sonucunda elde edilmiştir. Endosulfanın a ve p izomerleri ile toplam endosulfan (a+P+sülfat) ve deltametrinin fist-order fonksiyon ile hesaplanan yan-ömür değerleri sırasıyla 5.71, 6.61, 6.38 ve 2.59 olarak belirlenmiştir. Domateslerin salçaya işlenme sürecinde yıkama işleminin etkisi ile endosulfanda % 30.62 ve detametrinde %47, 58 oranında bir azalış tespit edilmiştir. Bununla birlikte, yıkama sonrasında uygulanan ön ısıtma, eleme, evaporasyon ve yan pastörizasyon işlemlerinin birlikte etkisi, endosulfan üzerinde %66.5 oranında bir azalışa neden olurken deltametrinde ise %2.33'lük bir artışa neden olmuştur. Ayrıca tüm işleme sürecinin etkisi ile endosulfanda %76.8'lik ve deltametrinde %46.3'lük bir azalış tespit edilmiştir. Bununla birlikte domates atığında bu kalıntıların yoğun olarak biriktiği belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Pestisit, endosulfan, deltametrin, kalıntı, domates, salça, GC-ECD.

ABSTRACT In this study, behavior of pesticides with active ingredient endosulfan and deltamethrin were investigated in Biga/Canakkale where tomatoes are grown predominantly. Tomatoes harvested from the fields were made to tomato paste and effects of the process on pesticide residues were also studied. Residue data were obtained from analyses using GC-ECD (Gas Chromatography-Electron Capture Detector). Half-life values calculated using a first order function for alfa and beta isomers of endosulfan, total endosulfan (alfa+beta+sulfate) and deltamethrin were 5.71, 6.61, 6.38, 2.59, respectively. In the process of making tomato paste, washing decreased endosulfan and deltamethrin, 30.62 per cent and 47.58 per cent, respectively. Pre heating, pulping, evaporation and half-pasteurization increased deltamethrin for 2.33 % while decreasing endosulfan for 66.5 % after washing. The whole process decreased endosulfan and deltamethrin, 76.8% and 46.3%, respectively. The residues were mostly collected in pomace. Keywords: Pesticide, endosulfan, deltamethrin, residue, tomato, paste, GC-ECD. n