Erken Osmanlı mimarlığında sütun kullanımı (1299-1453)

Bu araştırmanın konusunu Erken Osmanlı Mimarisi'nde sütun kullanımıdır. Bu çerçeveye muhtelif yapılarda kullanılan sütunlar, malzeme-bezeme ve biçim özellikleri bakımından incelenmiştir. Erken Osmanlı dönemi siyasi ve sosyal ortamın dışında mimari olarak da oldukça hareketli bir dönem olmuştur. Çalışmamızda Erken Osmanlı Dönemi'ne ait sütun kullanımına rastladığımız cami-zaviye-medrese-türbe- han ve hamam olmak üzere, bütün yapı grupları kendi içerisinde kronolojik sırası ile aktarılmış ve toplamda 105 adet sütun mimari özellikleri ile incelenmiştir. Erken Osmanlı Dönemi'nde çeşitli nedenlere bağlı olarak devşirme malzeme kullanımına sıkça rastlanmaktadır. Erken Osmanlı Mimarisi'nde kullanılan sütun başlıkları ve sütun gövdelerinin devşirme malzeme olduğu anlaşılmaktadır. Ancak Erken Dönem'in sonlarına gelindiğinde, devşirme sütun başlıklarının yerini mukarnas bezemeli sütun başlıkları almış, sütun gövdeleri yine yapılardan devşirilerek kullanılmıştır. Nitekim Dönemin sonlarına gelindiğinde mukarnas bezemeli sütun başlıklarının yapılarda kullanıldığı görülmektedir. Çalışmamızda sütunlar-sütun başlıkları-kaideler detaylı olarak incelenmiştir. Çeşitli örnekler eşliğinde devşirme sütunların hangi döneme ait olduğu hakkında bilgiler verilmiştir. Daha sonra ise geneli mukarnas bezemeli olan sütun başlıklarının sınıflandırılması ve adlandırılması çalışmamızın önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Tespiti yapılan sütun başlıkları süsleme kompozisyonu dikkate alınarak iki ana başlık altında incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Erken Osmanlı, Sütun, Sütun Başlığı, Mukarnas Bezemeli Sütun Başlığı

The subject of this study is where and how the columns used in the Early Ottoman Architecture. The columns used in this structure are examined together with material-decoration and form characteristics. Early Ottoman period was a very active period in terms of not only political and social environment but also architecture. In our study, all the building groups, including the mosque-zawiya-madrese-tombah and baths, which we encountered in the use of columns belonging to the Early Ottoman Period, were transferred in chronological order and examined with a total of 105 columns architectural features. In the early Ottoman period, the use of spolia material is frequently encountered due to various reasons. It is understood that the column headings and column bodies used in the Early Ottoman Architecture were spolia However, at the end of the Early Period, column headings were replaced with muqarnas decorated column capitals, column bodies were taken from structures. Also, when the end of the period Mukarnas decorated column heads are used in buildings. In our study columns-column headings-pedestals were examined in detail. In addition to various examples, information is given about which period the reamed columns belong to. Then, the classification and nomenclature of the column capitals, which are generally decorated with muqarnas, constitute an important part of our study. The determined column capitals were examined under two main titles considering the decoration composition. Keywords: Early Ottoman, Column, Column Capital, Mukarnas Decorated Column Capital