Prekambriyen yaşlı NECD fay sisteminin yeniden etkinleşmesi ve Suudi Arabistan petrol bölgesindeki önemi

ÖZ.- Orta Suudi Arabistan'ın Landsat, Radar görüntüleri, topografya haritaları ve sismik veriler kullanılarak yapısal yorumu yapılmıştır. Eldeki jeoloji haritaları bu çalışmaya somut kanıtlar sağlar. Bölgede kuzeybatıya eğimli hari-talarian güçlü bir çizgiselliğin yeniden etkinleşmiş olan Need Fay Sistemi ile bağlantılı olduğu yorumu yapılmıştır. Uzunlamasına tepeler, düz gidişli dereler, vadi ve sırtlar boyunca ötelenme ile çek-ayır havzaların varlığı sol yönlü Need doğrultu atımlı hareketinin yeniden etkinleştiğini gösteren açık kanıtlardır. Jeoloji haritası Suudi Arabistan'da Güney Gavar'dan An Nufud Havzasına kadar uzanan bölgede KB gidişli bölgesel bir çizgisellik boyunca çökel örtüsü üzerinde kuzeybatıya doğru bir çekilmeyi yansıtan kanıtlar gösterir. Suudi Arabistan'da kuzeydoğuya eğim¬li yapılar Permiyen öncesi yapıları ve Umman-Masirah gerilme rejimiyle ilişkilidir. Yeniden etkinleşen Need ger¬ilme rejimi Gavar (Suudi Arabistan), Duhan (Katar) ve kuzey-kuzeybatı eğimli diğer antiklinalleri yeniden şekil¬lendirmiştir. Kuzeybatı eğimli sol yönlü Need Fayı ilk kez Prekambriyen'de harekete geçmiş ve daha sonra muhtemelen Paleozoyik ve geç Jura dönemleri olmak üzere çeşitli kereler ve değişik şiddetlerde olmakla birlikte geç Kretase'den geç Tersiyer döneme kadar sürekli yeniden etkinleşmiştir. Bölgede Karbonifer, Geç Kretase ve Tersiyer olayları birbiri üzerine gelerek izlenir. Umman gerilme rejimi ile Masirah Ofiyolitinin yanal üzerlemesi ile bağlantılı gerilme rejimi birlikte Orta Arabistan'daki antiklinal yapıları denetleyen başlıca olaydır. Bölgenin egemen yapısal unsurları Umman ve yeniden etkinleşmiş Need tektonik rejimleriyle tutarlı olan yaklaşık D-B sıkışmalı ge¬rilme yönü gösteren K-G yönlü antiklinal eksenidir. Doğu Arabistan'da Tersiyer orojenezi sunan Umman-Masirah gerilme rejiminin etkisi, Need Fayı gibi yaşlı temel fayları boyunca hafif bir yeniden hareketlenme lehindedir. Yeniden etkinleşmiş Need sistemi, Umman ana yatay gerilme rejimi ve Masirah Ofiyolitinin Arap kıtasını üzerleme¬si birlikte Doğu Arabistan Levhasındaki yapılarda bileşik bir etki yaratmıştır. Zagros gerilme rejimi bölgede çok az bir etki yaratmış olabilir.