Okul öncesi öğretmenliği öğrencilerinin çevre eğitimine ilişkin öz-yeterlik ve çevre etiği farkındalık algılarının ekolojik vatandaşlık düzeylerine etkisi

Abstract

Okul öncesi dönem çevrenin öneminin benimsenmesi bağlamında kritik bir süreçtir. Öğrencilerin çevreye dair bilinçlenmeleri çevre eğitimi öz-yeterlik inancına, çevre etiği farkındalık algısına sahip ve ekolojik vatandaş olarak rol model olan okul öncesi öğretmenleri ile sağlanabilir. Bu araştırma okul öncesi öğretmenliği öğrencilerinin çevre eğitimi öz-yeterliklerini, çevre etiği farkındalık algılarını ve ekolojik vatandaşlık düzeylerini belirleyerek birbirlerine etkisini yordamak ve çeşitli değişkenlerle ilişkisini ortaya koymak amacıyla yürütülmüştür. Nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli kullanılan araştırmanın örneklemi, uygun örnekleme yöntemi ile oluşturulmuştur. Örneklemi Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi'nde 1., 2. ve 3. Sınıfta öğrenim görmekte olan toplam 254 okul öncesi öğretmenliği öğrencileri oluşturmaktadır. Veriler "Çevre Eğitimi Öz-yeterlik Ölçeği", "Çevre Etiği Farkındalık Ölçeği" ve "Ekolojik Vatandaşlık Ölçeği" kullanılarak toplanmıştır. Elde edilen verilerin analizinde SPSS 20 istatistiksel program kullanılmıştır. Normal dağılım göstermeyen verilerin analizinde Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis H ve Bonferroni düzeltmeli Mann-Whitney U testinden yararlanılırken; normal dağılıma sahip verilerin analizinde t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve Scheffe testinden faydalanılmıştır. Bağımlı değişkenlerin birbiriyle olan ilişkisini ortaya koymada Pearson Momentler çarpım korelasyon katsayısı ve çoklu doğrusal regresyon analizinden de yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda okul öncesi öğretmenliği öğrencilerin çevre eğitimi öz-yeterliklerinin yüksek olduğu, çevre etiği farkındalık algılarının çok yüksek olduğu ve ekolojik vatandaşlıklarının orta düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Öğrencilerin çevre eğitimine ilişkin öz-yeterlik, çevre etiği farkındalık algılarının ekolojik vatandaşlıkları ile orta düzeyde ve anlamlı bir ilişkide olduğuna ulaşılmıştır. Öğrencilerin ekolojik vatandaşlık düzeylerinde iyileşme sağlanabilmesi için çevre eğitimine ilişkin öz-yeterliklerini ve çevre etiği farkındalık algılarını arttırmaya yönelik lisans eğitimine dersler eklenmesi, çevre konusunu içeren projelerde yer almalarına imkân tanınması çalışmanın önerilerindendir.

Pre-school period is an essential phase on understanding the value of natural environment. For students to gain awareness of environment it is essential to have preschool teachers possesing enough self-efficacy on environmental education and high morals on environmental ethic awareness with efficeny as role models as ecological citizens. This research is centered around finding both the connection between; self-efficacy on environmental education of pre-school teaching undergrads, their environmental ethic awareness perception, ecological citizenship levels and also predicting effects of other variables. Among quantitative research methods, the relational survey model was used in this research; The sample was created by choosing the appropriate sampling method. The sample consists of a total of 254, 1., 2. and 3. grade preschool teaching undergrads, studying at Çanakkale Onsekiz Mart University. Data were collected using the "Environmental Education Self-Efficacy Scale", "Environmental Ethics Awareness Scale" and "Ecological Citizenship Scale". SPSS 20 statistical program was used in the analysis of the data. While Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis H and Mann-Whitney U test with Bonferroni correction were used in the analysis of data that did not show normal distribution; t-test, one-way analysis of variance (ANOVA) and Scheffe test were used in the analysis of normally distributed data. To reveal the relationship between dependent variables Pearson Moments product correlation coefficient and multiple linear regression analysis were also used. It has been determined that the environmental education self-efficacy of the preschool teaching undergrads are high, environmental ethics awareness perceptions is very high and their ecological citizenship is at a moderate level. It was found that the students' self-efficacy regarding environmental education and environmental ethics awareness perception were moderately and significantly related to their ecological citizenship. In order to improve the ecological citizenship levels of the students, it is one of the suggestions of the study to add courses to the undergraduate education to increase their self-efficacy regarding environmental education and their perception of environmental ethics awareness, and to allow them to take part in projects involving the environmental issue.