İstanbul'un Anadolu Yakasındaki I. Mahmut dönemi çeşme ve sebilleri

Abstract

Bu tez Lale Devri'nde sayıları artan su yapılarının bu dönemde de revaçta olduğunu ve bu yapıların dönemin ilk sanatsal değişim girişimleri olduğunu kanıtlamaktır. Çalışmamızda I. Mahmut döneminde Beykoz, Kadıköy ve Üsküdar ilçelerinde yapıldığını tespit ettiğimiz sekiz çeşme ve bir sebil; plan, bezeme ve üslupsal özellikleri ile detaylıca incelenmiştir. Dokuz başlık altında toplanan çalışmanın ''Giriş'' bölümünde konumuzun amacı, yöntemi ve başvurulan kaynaklar belirtilmiştir. İkinci bölümde İstanbul ve Anadolu Yakasının topografyasına, tarihine, kısaca değinilmiştir. Devamında konumuzu daha iyi analiz edebilmek için I. Mahmut Dönemi III. Ahmet Dönemiyle birlikte siyasi ve mimari açıdan değerlendirilmiştir. Dördüncü başlığımız Üsküdar'da bulunan suyolları ve I. Mahmut Döneminde inşa ettirilen suyolları kısaca tanıtılmıştır. ''Karşılaştırma ve Değerlendirme'' kısmında incelediğimiz sekiz çeşme ve bir sebil üzerindeki Safevi Hint-Moğol ve Fransız etkilerine detaylıca değinilmiş dünya sanatındaki benzer örnekleriyle karşılaştırılmıştır. Bu değerlendirme sonrasında ''Sonuç'' bölümünde ise; yaptığımız araştırma analiz edilerek aslında bilinenin aksine Lale Devri ve I. Mahmut döneminde sadece Fransız sanatının etkilerinin olmadığına Safevi ve Hint sanatlarının, kültürel hayatlarının da Osmanlı sanatının değişimde rol oynadıkları kanaatine varılmıştır.

Our aim in our thesis is to prove that the water structures, the number of which increased in Tulip Era, were also popular in this period and that these structures were the first attempts artistic change of this period. In our study, eight fountains and a sebil, which we found to be built in Beykoz Kadıköy and Üsküdar districts during the reign of Mahmut I, in Beykoz, Kadıkoy and Uskudar districts, were examined in detail with their plan, decorations and stylistic characteristics. In the ''Introduction'' section of the study, which is gathered under nine titles, the aim, method and referenced resources of our subject are stated. In the second part, the topography and history of Istanbul and the Anatolian Side are briefly mentioned. In order to analyze our subject better, the period of Mahmud I together with the period of Ahmet III has been evaluated in terms of politics and architecture. In our fourth title, the waterways in Uskudar and the waterways built during the reign of Mahmut I are briefly introduced. Safavid, Indian-Mongol and French influences in eight fountains and a sebil that we examined in the "Comparison and Evaluation" section are discussed in detail and compared with similar examples in world art. After this evaluation, in the ''Conclusion'' section; by analyzing the research we have done, it has been concluded that contrary to what is known, not only French art had an impact during the Tulip Era and Mahmut I but also the Safavid and Indian arts played role in Ottoman arts change.