Fen bilimleri ders kitaplarındaki analojilerin ve öğretmenlerin derslerinde analoji kullanımlarının incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, fen bilimleri ders kitaplarında bulunan analojilerin ve öğretmenlerin derslerinde analoji kullanımlarına yönelik tutumlarının incelenmesidir. Araştırmada karma yöntemler araştırma modeli kullanılmıştır. Araştırma verileri için 2021-2022 eğitim ve öğretim yılında okutulan ilkokul ve ortaokul fen bilimleri ders kitapları kullanılmış ve 11 farklı okuldan toplam 38 öğretmen katılmıştır. Çalışmaya katılan öğretmenlerin 14'ü sınıf öğretmeni 24'ü ise fen bilimleri öğretmenidir. Öğretmenler ile süreç iki veri toplama aracı ile yürütülmüştür. İlk veri toplama aracı Yiğit ve Bozkurt (2017) tarafından geliştirilen "Analojilere Yönelik Tutum Ölçeği" olurken, ikinci veri toplama aracı ise üç açık uçlu sorudan oluşan formdur. Verilerin analizinde fen bilimleri ders kitapları için ''Döküman Analizi'', açık uçlu soruların analizinde ''İçerik Analizi'' ölçek sorularının veri analizinde ise bağımsız gruplar t-testi ile tek yönlü ANOVA (Kestirimsel Analiz) testi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre fen bilimleri ders kitaplarında konu alanına göre en fazla analoji örneğinin ''Canlılar ve Yaşam'' alanında olduğu tespit edilmiştir. Öğretmenlerin cinsiyet, kıdem yılı ve branş değişkenlerine göre analojiye yönelik tutumları arasında anlamlı bir fark görülememiştir. Ayrıca öğretmenlerin analojiye yönelik tutumlarının yüksek ancak, bu alana yönelik bilgilerinin yetersiz olduğu belirlenmiştir.

The aim of this research is to examine the analogies in science textbooks and the attitudes of teachers towards the use of analogies in their lessons. The mixed methods research model was used in the research. For the research data, primary and secondary school science textbooks taught in the 2021-2022 academic year were used and a total of 38 teachers from 11 different schools were participated. 14 of the teachers participating in the study are primary school teachers and 24 are science teachers. The process with the teachers was carried out with two data collection tools. The first data collection tool was the "Attitude Scale Towards Analogies" developed by Yiğit and Bozkurt (2017), while the second data collection tool was a form consisting of three open-ended questions. In the analysis of the data, "Document Analysis" for science textbooks, "Content Analysis" in the analysis of open-ended questions, and independent groups t-test and one-way ANOVA (Predictive Analysis) test were used in the data analysis of the survey questions. According to the results, it has been determined that the most analogy examples are in the field of "Living and Life" according to the subject area in the science textbooks. There was no significant difference between teachers' attitudes towards analogy according to gender, seniority, and branch variables. In addition, it was concluded that teachers had high attitudes towards analogy but insufficient knowledge of this field.