Osmanlı Devleti'nde Müze-i Hümâyûn'un kuruluşu ve eski eser politikasının gelişimi

Abstract

Ulusların kimliklerini inşa etme sürecinde eski eserlerin toplanmasının önemini vurgulayan Avrupalı devletler, Osmanlı toprakları üzerinde yürüttükleri kazı faaliyetleriyle kökenlerini aramaya çalışmışlardır. Müzecilik rekabetinin yoğun olduğu bu süreçte Osmanlı Devleti, Tanzimat'a kadar eski eserlerin korunmasına yönelik ciddi adımlar atamamıştır. İlk ciddi adım, Sultan Abdülmecid'in Ahmet Fethi Paşa'yı Harbiye Anbarı'nda görevlendirmesiyle atılmıştır. Bu sayede, müzenin kurumsal bir yer ihtiyacı karşılanmış ve eski eserler korunmaya başlanmıştır. İleriki yıllarda başa geçen yabancı müdürler Edward Goold, Terenzio ve Dethier'ın yürüttükleri asar-ı atika politikaları istenilen düzeni tam olarak yerine getirememiştir. Osmanlı'nın eski eserlerle ilgili bu tutumu Osman Hamdi Bey döneminde sistematik bir hale dönüşmüştür. Osman Hamdi Bey, eski eserlerin ne şartlarda çıkarılması, nakilleri, cezaları hususunda hazırladığı nizamnameler ve kazı faaliyetlerine verdiği önem neticesinde müze teşkilatını sağlam bir temele oturtmuştur.

Emphasizing the importance of collecting antiquities in the process of building the identities of nations, European states tried to search for their origins through excavation activities on Ottoman lands. In this process of intense museological competition, the Ottoman Empire failed to take serious steps towards the protection of antiquities until the Tanzimat. The first serious step was taken by Sultan Abdülmecid appointing Ahmet Fethi Pasha to the Harbiye Anbarı. In this way, the museum's need for an institutional place was met and antiquities began to be preserved. The foreign directors Edward Goold, Terenzio and Dethier, who took over in the following years, were unable to fulfill the desired asar-ı atika policies. This attitude of Ottoman Empire towards antiquities was systematized during the reign of Osman Hamdi Bey. Osman Hamdi Bey established the museum organization on a solid foundation as a result of the regulations he prepared on the conditions under which antiquities were to be excavated, their transportation, their penalties and the importance he attached to excavation activities.