Konya Kapalı Havzası’nda Meteorolojik Kuraklık Analizi

Abstract

Bu çalışmada Konya Kapalı Havzasında meteorolojik kuraklık durumu farklı zamansal ölçeklerde, 20 ayrı yağış serisi oluşturularak Standartlaştırılmış Yağış İndisi (SPI) yöntemiyle analiz edildi. Havzada yer alan 11 meteoroloji istasyonunun 1930-2019 yılları arasında değişik uzunluklarda kaydedilmiş aylık toplam yağış verileri kullanıldı. Veri setleri kısa süreli (aylık, mevsimlik ve 6 aylık) ve uzun süreli (12, 24 ve 36 aylık) yağış serileri olarak hazırlandı ve SPI hesaplamasından sonra Gidişler Sınaması uygulanarak, kuraklık indis değerlerindeki ısrar bileşeni istatistiksel olarak belirlendi. Konya Kapalı Havzasında farklı sınıflara (hafif, orta, şiddetli ve aşırı kurak) göre kuraklığın şiddeti değerlendirildi. Orta, şiddetli ve özellikle aşırı kuraklığın belirgin olduğu dönemler Aralık, Kış, 6 aylık ve daha uzun süreli (12, 24, 36 aylık) dönemlerdir. Gidişler sınaması sonucunda, tüm istasyonların 24 ve 36 aylık serilerin SPI değerlerinin istatistiksel olarak anlamlı olduğu belirlendi. Kurak dönemler açısından istasyonlar arasında bazı farklılıklar gözlense de, genel olarak havza da kurak dönemlerin yaklaşık olarak 10’ar yıllık aralıklarla gerçekleştiği belirtilebilir. 12 Aylık dönem için Cihanbeyli, Beyşehir, Ereğli ve Niğde; 24 aylık dönemde Aksaray, Karaman, Seydişehir ve Çumra; 36 aylık dönemin indis sonuçlarına göre ise Konya, Kulu ve Karapınar en fazla kurak yıl sayısına sahiptir. Uzun süreli kuraklıklardaki bu anlamlı eğilimler Konya Kapalı Havzasında meteorolojik kuraklığın, tarımsal ve hidrolojik kuraklığa doğru yayıldığını ve buna bağlı olarak havzanın su yenilenmesi açısından kırılganlığını açık bir şekilde gösterir.

In this study, meteorological drought condition in Konya Closed Basin was analyzed with the Standardized Precipitation Index (SPI) method by preparing 20 separate precipitation series at different temporal scales. Monthly total precipitation data of 11 meteorology stations in the basin recorded at different time spans between 1930-2019 were used. The data sets were prepared as short term (monthly, seasonal and 6 months) and long term (12, 24 and 36 months) precipitation series and the persistence component in SPI index values was statistically determined by applying the Run’s Test after SPI calculation. The severity of drought was evaluated according to different classes (mild, moderate, severe and extremely arid) in Konya closed Basin. The periods when moderate, severe and particularly extreme drought is evident are December, winter, 6 months and longer periods (12, 24, 36 months). As a result of the Run’s test, it was determined that the SPI values of 24 and 36 month series of all stations were statistically significant. Although some differences are observed between the stations in terms of dry years, a decadal variation for the prominent drought can be distinguished. Cihanbeyli, Beyşehir, Ereğli and Niğde for the 12-month period; Aksaray, Karaman, Seydişehir and Çumra for the 24-month period; and Konya, Kulu, Karapınar for the 36-month period have the highest number of dry years. These significant trends in prolonged droughts clearly indicate the propagation of drought severity in the Konya closed basin from meteorological to the agricultural and hydrological drought and the vulnerability of basin in terms of water renewal.