Şem'î Şem'ullâh ve Şerh-i Subhatü'l-Ebrâr'ı (İnceleme-Tenkitli metin)

Abstract

16. asrın ikinci yarısında yaşamış olan Şem?î, Fars edebiyatı klasiklerinden 11 eseri şerh etmiştir. O, kendine has özellikler taşıyan şerh usûlü ve eserlerinin çokluğuyla şerh edebiyatının üretken isimleri arasındaki yerini almıştır. Çalışmanın konusunu oluşturan ve Şem?î'nin, hayatının sonlarına doğru yazdığı Subhatü'l-Ebrâr şerhi, Molla Câmî'nin bu eserinin Anadolu sahasındaki tek şerhidir. Şârih, Subhatü'l-Ebrâr'ı mısra mısra şerh ederken klasik şerh usûlünün bütün unsurlarından yararlanmıştır. Ancak şerhte, bu unsurlar, eşit miktarda yer almamıştır. Şem?î, eserinde, birçok kelimenin anlamını vermemiştir. Ayrıca şerhte, beyitlerin anlam katmanlarının ortaya çıkarıldığı açıklama kısımları da oldukça azdır. Subhatü'l-Ebrâr şerhinin en belirgin özelliği, eserdeki beyitlerin birçoğunun, hiçbir izah, kelime anlamı, gramer ya da belagat bilgisi verilmeden sadece tercüme edilmesidir. Bunların haricindeki diğer beyitlere ise kısa açıklamalar eklenmiştir. Çalışmamızda, öncelikle Molla Câmî ile Şem?î'nin hayatları ve eserleri hakkında bilgi verildi. Sonrasında şerhin teknik ve muhteva özelliklerini ortaya çıkarmak amacıyla eserdeki metin şerhi metodu, şerhin kaynakları, söz varlığı, dil, imla ve özellikleri, Şem?î'nin şârihliğine ilişkin değerlendirmeler, Şem?î'nin şerh yapmadaki amaçları ile nüsha şeceresi üzerinde duruldu. Bunlardan sonra, Şerh-i Subhatü'l-Ebrâr'ın çeviri yazılı metni ortaya konup en sonda da şahıs, yer ve eser adları dizinine yer verildi.

Şem?î, a commentator lived in the second half of the sixteenth century, wrote commentary works for 11 classics of the Persian Literature. His unique commentary style and number of his literary works has made Şem?î one of the most prominent names of commentary literature. This study focuses on his commentary work about Subhatü'l-Ebrâr which is penned towards the last years of his life, this work by Şem?î is the only commentary work penned about the work of Molla Câmî on Anatolian side. Şem?î used all aspects of classical commentary works while writing a commentary on Subhatü'l-Ebrâr line by line. However, all these characteristics were not used equally on this commentary. Şem?î did not explain meaning of several words in his work. Besides, the commentary's section on revealing layers of couplets' meaning is not sufficient. The most distinct aspect of commentary on Subhatü'l-Ebrâr is translation of most of the couplets on the literary work which offers no word definitions, grammar or rhetoric details. There are brief explanations about other couplets. Our study begins with information about lives and literary works of Molla Câmî and Şem?î Şem?ullâh. Then, the study focuses on text commentary method, sources of commentary, vocabulary in order to reveal the style and content related aspects of commentary works as well as assessment of Şem?î's commentary works, aims of his commentary works and language, dictation aspects of transcripts. The study also discusses written translations of Şerh-i Subhatü'l-Ebrâr and has an index of names of persons, places and literary works.