Türkiye’deki Büyükşehirlerin Sürdürülebilirlik Kriterleri Açısından İncelenmesi

Abstract

Günümüzde birçok şehir hızlı kentleşmenin getirdiği sorunlarla yüz yüzedir. Kentleşme oranının artmasında ekonomik, sosyal, siyasi ve teknolojik nedenlere dayalı birçok faktör etkili olmaktadır. Artan kentleşme, şehirlerin sürdürülebilirli- ğini göz önüne alınması gereken önemli bir konu haline getirmiştir. Birleşmiş Milletler 1987 Brundtland raporunda; sürdürülebilirliği sosyal, ekonomik ve çevresel eksende ele almıştır. Şehir sürdürülebilirliği de bu bağlamda mevcut vatandaşlar için sosyal, ekonomik ve çevresel faktörleri göz önüne alırken gelecekte o şehirlerde yaşayacakları da göz önüne almakla ilgilidir. Bu çalışmanın amacı en çok nüfus barındıran dolayısıyla da en çok kaynak tüketen büyük şehirleri sürdürülebilirlik kriterleri açısından inceleyerek gelecekte yapı- lacak şehir planlamalarının sürdürülebilirlik boyutuna dair yol gösterici bilgiler sunmaktır. Bu amaçla Türkiye’deki 30 büyük şehir, şehir sürdürülebilirliği kavramının ekonomik, sosyal ve çevresel boyutlarını açıklayan temel göstergeleri yardı- mıyla çok kriterli karar verme (ÇKKV) problemi olarak modellenmiştir. Bu karar problemi TOPSIS yöntemi ile analiz edilmiştir. Bunun yanı sıra stratejik planları incelenmiş ve illerin stratejik amaçları ile sürdürülebilirlik boyutları ilişkilendirilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın sonucunda ortaya çıkan sıralamalar ekonomik, sosyal ve çevresel boyutlarda ayrı ayrı ve genel olarak yorumlanmıştır.

Today, many cities face challenges of rapid urbanization. Many factors based on economic, social and technological reason play a role in increased urbanization. Increased urbanization makes sustainability an important issue to be considered. Inevitably, rapid and unplanned urban growth threatens sustainability of cities. United Nations defined sustainability based on social, economic and environmental dimensions in The Brundtland Commission’s report in 1987. In this context, city sustainability is related to considering social, economic and environmental factors for existing residents while considering the interest of people who will live there in the future. The aim of this study is to analyze large cities that have the most population and therefore consume the most resources according to sustainability criteria and presenting guiding suggestions for future urban planning in terms of sustainability. According to this aim 30 large cities in the Turkey are modeled as a Multi Criteria Decision Making (MCDM) problem with major indicators which explain economic, social and environmental dimensions of city sustainability. The decision problem analyzed by TOPSIS method. Also, the strategic plans of the metropolitans were analyzed and it was tried to relate strategic goals with sustainability dimensions. In conclusion, rankings was evaluated separately in economic, social and environmental dimensions and generally.