Münbiçli Agapius'un "Kitap el-Unvan" adlı eseri üzerine bir inceleme

Abstract

Kitap el-Unvan, Agaphius of Manbij (Münbiçli Agapius) tarafından kaleme alınan Hristiyan Arap tarih yazımına örnek oluşturan bir metindir. Yazarın başından kendi dönemine kadar dünya tarihini anlattığı bu eserin üzerine batıda incelemeler ve tercümeler yapılmış olmasına rağmen Türkiye'de henüz pek çalışılmamıştır. Bu tez vasıtasıyla söz konusu eseri ilk defa Türkçeye tercüme ettik. Eserin yazarı Agapius'un tarihi, dünyanın yaratılışıyla başlamakta ve kendi zamanına kadar devam etmektedir. Bu döneme kadar dünya üzerinde yaşanan birçok olayı aktarmaktadır. Yazar Müslüman Arap fetihlerinden de söz etmekte ve bu dönem İmparator IV. Leon'un (775-780 arası hükümdar) döneminde Halife Mehdi'nin (160AH = 776-7 AD) ikinci yılında sonlanmaktadır. Yazar Hristiyanlık, İslamiyet, Roma – Sasani mücadelesi gibi birçok konuda bilgiler vermektedir. Bu tezin giriş kısmında araştırmanın amacı ve önemi, sınırları ve kullanılan kaynaklar belirtilmiştir. İkinci bölümde yazarımızı daha yakından tanımak adına Agapius'un kendisi, yaşadığı coğrafya ve mensup olduğu mezhebi hakkında bilgiler verilmiştir. Bir sonraki başlıkta incelenen eser hakkında gerekli bilgiler verilmiştir. Bu bölümde son olarak yazarın kullandığı kaynaklar ve Müslümanlara olan bakış açısı değerlendirilmiştir. Son olarak eserle ilgili değerlendirme yapılmış ve metnin Türkçe tercümesi eklenmiştir.

Kitap el-Unvan, is a text written by Agaphius of Manbij that sets an example for Christian Arabic historiography. Although studies and translations have been made in the West on this work, in which the author tells the history of the world from the beginning to his own period, it has not been studied much in Turkey yet. Through this thesis, we translated the work into Turkish for the first time. The history of Agapius, the author of the work, begins with the creation of the world and continues until his own time. It narrates many events that took place in the world until this period. The author also talks about the Muslim Arab conquests. This period, ends during the reign of Leon IV. in the second year of the Caliph Mahdi (160AH = 776-7 AD). The author gives information on many subjects such as Christianity, Islam, the Roman-Sassanid struggle. In the introduction part of this thesis, the purpose and importance of the research, its limits and the sources used are stated. In the second chapter, information about Agapius himself, the geography he lived in and the sect he belonged to are given in order to get to know our author better. In the next chapter, necessary information about the work examined is given. In this section, the sources used by the author and his perspective on Muslims are evaluated. Finally, the work has been evaluated and the Turkish translation of the text has been added.