Sikkeler ışığında Troas ve Mysia'da kent kurucuları ve kuruluş mitleri

Abstract

Koloni kurma süreci M.Ö. 10. yüzyılda başlayıp, çeşitli aşamalarla Roma İmparatorluk Dönemi sonuna kadar devam eden denizaşırı kent kurma faaliyetleridir. En kapsamlı kolonizasyon hareketleri, Büyük Kolonizasyon Dönemi olarak adlandırılan, M.Ö. 750-550 yılları arasında gerçekleşmiştir. Ana kentler seçtikleri bir ktistes () önderliğinde yeni koloniler kurmuşlardır. Koloni kurma işlemi Hellenler için oldukça önemli olduğundan ktistesler de önemli özelliklere sahip figürler olarak karşımıza çıkar. Çünkü kentin kurucusu aynı zamanda kentin kimliğini nitelemektedir. Antik dönemde bir kentin kurulma işlemi birtakım ritüeller ile gerçekleştirilmekteydi. Ktistes ve ona eşlik eden bir grup kolonist öncelikle bilicilik merkezine gider ve kahinden kent kuruluşu ile ilgili bilgiler alırdı. Böylece kurucular ilahi ve dini bir onay almış olurdu. Kentin kurulacağı yer ise kehanetler doğrultusunda belirlenirdi. Tüm bu dini ritüeller ve kehanetler kentin kurucusuna ilahi anlamlar yüklemekteydi. Kurucunun ölümüyle birlikte kent kurma işlemi tamamlanırdı. Ölümünün ardından çoğunlukla ktistes kentte tanrılaştırılır ve tapınım görürdü. Özellikle Panhellenizm kavramının yaygınlaştığı dönem ile birlikte Anadolu'da yaşayan Hellen kentleri kendi köklerini Hellenli atalarına dayandırma isteği duymuşlardır. Böylece bu dönemde yeni kuruluş mitleri de türetilmiştir. Bu çalışmada, Arkaik Çağ'dan (MÖ 7. yüzyıl) Roma İmparatorluk Dönemi sonuna (MS 4. yüzyıl) kadar olan süreçte, Troas ve Mysia bölgesi kentlerinin sikkeler üzerinde yer alan kurucuları saptanmaya çalışılmıştır. Sikkeler üzerinde görülen ve kurucu ikonografisine uygun olduğu düşünülen figürlerin antik literatür ve arkeolojik malzemeler yardımıyla kimliği belirlenmeye çalışılmıştır.

The colony establishing process includes over-seas city building activities, which start BC 10th century and last until the end of the Roman Imperial Period through various steps. The most extensive colonization movements took place between the years 750-550 BC, which is called the Great Colonization Period. The main cities established new colonies under the leadership of a ktistes () they chose. Since the colony building process is very important for the Hellenes, the ktistes appear as figures with important characteristics. Because the founder of the city also characterizes the identity of the city. In ancient times, the establishment of a city was carried out with some rituals. Ktistes and a group of colonists accompanying her/him would first go to the oracle and get information about the establishment of the city. Thus, the founders would have received divine and religious approval. The place where the city would be established was determined in accordance with the prophecies. All these religious rituals and prophecies attributed divine meanings to the city's founder. With the death of the founder, the city- building process was completed. After her/his death, ktistes was often deified and worshiped in the city. Especially with the period when the concept of Panhellenism became widespread, the Hellenic cities living in Anatolia felt the desire to base their roots on their Hellenic ancestors. Thus, in this period, new founding myths were also derived. In this study, the founders of the cities of Troas and Mysia on the coins were tried to be determined in the period from the Archaic Age (7th century BC) to the end of the Roman Imperial Period (4th century AD). The identity of the figures seen on the coins and thought to be suitable for the founding iconography was tried to be determined with the help of ancient literature and archaeological materials.