Lise öğrencilerinin başarı ve başarısızlık yüklemeleri ile yardım isteme eğilimleri

Abstract

Bu araştırmada lise öğrencilerinin başarı ve başarısızlık yüklemeleri ile yardım istemenin cinsiyet değişkenine göre incelenmesi ve başarı ve başarısızlık yüklemelerinin yardım isteme davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu çalışmada, nicel araştırma türü olan betimsel araştırma uygulanmıştır. Araştırmanın örneklemini 2020-2021 eğitim öğretim yılında Çanakkale Merkez ilçesinde bulunan Anadolu Liselerin ve Fen Liselerin 9.sınıflarında okuyan 419 öğrenci oluşturmaktadır. Bu çalışmada veri toplama araçları olarak Sucuoğlu (2013) tarafından geliştirilen Başarı ve Başarısızlık Yüklemeleri Ölçeği ve Koç (2014) tarafından geliştirilen Yardım İsteme Ölçeği kullanılmıştır. Öğrencilerin başarı ve başarısızlık yüklemeleri ile yardım isteme davranışları arasındaki ilişki cinsiyet değişkenine göre incelenirken SPSS 20.0 programı kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgular sonucunda, öğrencilerin yardım isteme ölçeğinin alt ölçeklerinden "etkili yardım isteme" nin en yüksek ortalamaya sahip olduğu bulunmuştur. Yani öğrencilerin çoğunluğu etkili yardım istemeye eğilimli olduğu görülmektedir. Bu durum, öğrencilerin öğrenmek, anlamak ve zorluklarla baş etmek için yardım istediğini göstermektedir. Bununla birlikte, hem başarıya hem de başarısızlığı dair yüklemelerde öğrencilerin en az kendisi ile ilgili yükleme yaptığı ve kız öğrencilerin başarısızlık yüklemelerinde erkek öğrencilere göre daha fazla öğretmen yüklemesi yaptığı ortaya çıkmıştır. Öne çıkan bir başka bulgu, etkili yardım isteme davranışı ile, başarı yüklemeleri alt boyutlarından "öğretmen ile ilgili yükleme" arasındaki ilişkinin en yüksek pozitif yönlü ilişki olmasıdır. Öte yandan etkili yardım isteme ile yürütücü yardım isteme alt boyutlarında cinsiyete göre anlamlı farklılık bulunmuştur. Son olarak, yardım istemenin alt boyutu olan etkili yardım isteme boyutu ile başarı yüklemelerinin alt boyutları (öğretmen, aile, sınav ve kendisi ile ilgili yüklemeler) arasında düşük düzeyde, pozitif yönde ilişki ve anlamlı farklılık bulunmaktadır.

The aim of this study is to examine the correlation of high school students' attributions of success and failure as well as their help-seeking tendencies in relation to the gender variable and to determine the relationship between their attributions of success and failure and help-seeking tendencies. In this study descriptive research which is a branch of qualitative research has been used. The sample of this study consists of 419 nineth grade students who studies at Anadolu and Science High Schools during 2020-2021 semesters in the centre of Çanakkale. The Success and Failure Attribution Scale which was developed by Sucuoğlu (2013) and the Help-Seeking Scale which was promoted by Koç (2014) have been used as a means of collecting data in this research. Students' attributions of success and failure and the relationship of their help-seeking tendencies in terms of gender variable have been analysed by using the SPSS 22.0 program. According to this research, findings, in students' help-seeking tendencies the highest score is found at the "instrumental help-seeking" which is one of the sub-dimension of the help-seeking scale. Therefore, the majority of students help-seeking tendencies are for seeking help for learning, understanding and coping with difficulties. However, in both attribution of success and failure, students attribute least on themselves. And also, in failure attributions female students attribute more on teachers than male students. Another important finding that has come to forefront in this research is that there is a positive correlation between students' instrumental help-seeking behaviours and of the subdimensional teacher attribution in succes attributions. On the other hand, it has been found that there is a significant difference between instrumental help-seeking and executive helpseeking in terms of gender. Finally, there is a low-level positive correlation and significant difference between instrumental help-seeking behavior and sub-dimensions of success attributions such as teacher, family, exam and themself.