Şemsüddîn es-Semerkandî ve el-Envâru'l-İlâhiyye adlı eseri: Tahkik ve tahlili

Abstract

Kelam ilmi; ortaya çıkışından günümüze dek genel olarak i'tikadî problemler üze-rinde yoğunlaşmıştır. Bu bağlamda, gününün şartlarına göre kendini yenileyerek, ortaya çıkan güncel i'tikadî problemlere de çözümler üretmeyi amaçlamıştır. Bizler de kendi dö-neminde -müellifin kendi ifadesiyle bir istek ve ihtiyaç dolayısıyla- bu amaçla yazılan Se-merkandî'nin el-Envârü'l-İlâhiyye isimli yazma haldeki kelam eserinin edisyon kritiğini yapmayı konu edindik. Eser, felsefî kelam metodunda telif edilmiş olup, mantık, münazara ve kelam olmak üzere üç kısımdan oluşmaktadır. Bu açıdan sahasında orijinal bir sistematiğe sahip olan eseri, bizler de tahlil ve tahkik olmak üzere iki bölüm olarak tez haline getirdik. Tahlil kısmında eserin öne çıkan farklı yönlerini ele alınıp belirtirken, tahkik kısmında ise eserin yazma nüshalarını karşılaştırarak edisyon kritiğini yaptık. Bu faaliyet esnasında eser içinde geçen atıf ve kaynakları ise dipnotlarda ayrıca belirttik. Semerkandî'nin ''mîzân, mebâdî ve mesâil'' şeklinde üç kısma ayırdığı eserin ilk kısmını mîzân, yani mantık kısmı oluşturmaktadır. Müellif; mantık kısmında Aristo mantı-ğına dayanan formel mantık bölümlerini, sonrasında ise mantığın bir uzantısı olarak ele aldığı ilm-i bahs (münazara ilmi) konusunu işlemektedir. Eserin kelam kısmı ise mebâdî ve mesâil kısımlarından oluşmaktadır. Mebâdî kısmında umûr-u âmme, varlık-yokluk, zaman gibi problemleri inceleyen müellif, mesâil bölümünde ise genel olarak semiyyât bahislerine eğilmektedir.

The science of kalam; From its emergence to the present day, it has generally fo-cused on the problems of creed. In this context, by renewing itself according to the condi-tions of its day, it aimed to produce solutions to the current creed problems. We also dis-cussed the edition critique of Semerkandi's el-Envârü'l-İlâhiyya, which was written for this purpose in his own period -due to a request and need in the author's own words. The work has been written in the method of philosophical theology and consists of three parts: logic, debate and kalam. In this respect, we have made the work, which has an original systematic in its field, as a thesis in two parts, analysis and verification. In the analysis part, we discussed and specified the different aspects of the work, and in the veri-fication part, we made the edition critique by comparing the manuscripts of the work. Dur-ing this activity, we also specified the citations and sources in the work in the footnotes. The first part of the work, which is divided into three parts as "Mizan, Mebâdi and Mesâil" by Samarkand, constitutes the Mizan, that is, the logic part. Author; In the logic part, he deals with the formal logic sections based on Aristotelian logic, and then the sub-ject of ilm-i bahs (the science of debate), which he deals with as an extension of logic. The kalam part of the work consists of mebâdi and mesâil parts.