Şemsüddîn es-Semerkandî ve el-Muʻtekadât adlı eseri: Tahkik ve tahlili

Abstract

Külli bir disiplin olarak Kelam ilmi; ortaya çıktığı andan itibaren zamanın şartlarına binâen sürekli kendini yenilemiş ve inanç meselelerinde ortaya çıkan problemlere (mesâil), genel ilkeleri ile (mebâdî) çözüm getirmeyi amaçlamıştır. Şemsüddin Muhammed b. Eşref el-Hüseyni es-Semerkandî, döneminin ihtiyacına binaen kendisine bir eser yazılması istenildiğinde el-Mu'tekadât adlı eserini yazmıştır. Bizim çalışmamız felsefi-kelam hüviyeti taşıyan el-Mu'tekadât adlı eseri üzerinedir. Eser; mantık, âdâbü'l-bahs ve'l-münazara, felsefe, kelâm ve kısmen klimatoloji, astronomi konularını içermektedir. Eser bu konuları ile Semerkandî'nin bu minvalde yazdığı diğer eserlerinden hacim olarak küçük olsa da son kaleme aldığı eserlerinden birisi olması ve görüşlerini vecîz bir şekilde ifade etmesi açısından önem arz eder. Semerkandî'nin hayatı ve eserleri aktarılırken önceki çalışmalara da dikkat edilmiş kısa bir şekilde araştırmacıların dikkatine sunulmuştur. Önce tahlil kısmı ardından metnin edisyon kritiği yapılmıştır. Tahlil kısmında mantık âdâbü'l-bahs ve'l-münazara, kelamın mebâdî ve mesâil konuları müellifin ifadeleri referans alınarak incelenmiştir. Yazma halinde olan eser, tahkik edilerek düşünce dünyamıza kazandırılmıştır.

Kalam, as a plenarysal discipline, has constantly renewed itself based on the condi-tions of the time since its emergence and has aimed to solve the problems (masail) arising in matters of belief with general principles (mabadi). Shams al-Din Muhammad b. Ashraf al-Husayni al-Samarqandi wrote al-Mu'takadat when he was asked to write a work based on the needs of his time. Our study is based on the philosophical-theological work al-Mu'takadat. The work includes logic, the discipline of debate, philosophy, theology and partly climatology and astronomy. With these topics, the work is important in terms of finalising and expressing his views in a concise manner, which is smaller in volume than other works written by Samar-qandi in this vein. While readdressing his life and works, previous studies of his was also stressed and put into the attention of researchers. In this context, firstly the work was ana-lysed and then the edition critique of the text was made. Subjects of logic, the discipline of debate, principles, concepts, method and questioning were taken as a reference and exam-ined. Thus, the work, which was in manuscript form, was analysed and brought to our world of thought.