Çanakkale ölçeğinde halk sağlığı sisteminin dirençliliği ve bireysel dayanıklılık ilişkisi: COVİD-19 örneği

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı Çanakkale ölçeğinde farklı sosyal ve ekonomik olanaklara sahip olan ilçelerin halk sağlığı sistemi dirençliliğini değerlendirmek, pandeminin getirdiği koşullardan çok etkilendiği düşünülen grupların (Esnaf, öğrenci ve 65 yaş üstü) pandemi koşullarında bireysel dayanıklılıklarını değerlendirmek, halk sağlığı sistemi dirençliliğinin ve Covid-19 pandemisinde çok etkilenen gruplarda bulunmanın bireysel dayanıklılık üzerine etkisini incelemek ve gelecekte yaşanabilecek pandemi durumlarında karar vericilere halk sağlığı sistemi dirençliliği ve pandeminin getirdiği sıkıntılara daha duyarlı olan gruplara yönelik müdahalelere yardımcı olacak veri oluşturmaktır. Yöntem: Bu çalışma Nisan-Mayıs 2022 tarihinde yapılmıştır. Çalışma iki aşamada uygulanmıştır. Birinci aşamada Birleşmiş Millet Afet Riskini Azaltma Kuruluşunun (UNDRR) hazırladığı Halk Sağlığı Sistem Dirençliliği Puan Kartı ile Çanakkale ilinin üç ilçesi olan Merkez, Bayramiç ve Ayvacık ilçelerinin ilgili paydaşlar ile yapılandırılmış toplantılar sonucunda değerlendirmeleri yapılmıştır. İkinci aşamada ise seçilen üç ilçede 65 yaş üstü, esnaf ve öğrenciler (lise 2 vs 3. sınıflar) olmak üzere toplam 510 kişide demografik verileri, Covid-19 geçirme durumunu, Covid-19 Korku Ölçeği ve Psikolojik Sağlamlık Ölçeği (CD-RISC 25) içeren anket uygulanmıştır. Psikolojik sağlamlığa etki eden faktörler için çok düzeyli regresyon modeli uygulanmıştır. Bulgular: Psikolojik sağlamlığa etki eden faktörler için çok düzeyli regresyon modelleri oluşturulmuştur. Oluşturulan modellerde halk sağlığı sistemi dirençliliğinin psikolojik sağlamlık için anlamlı bir açıklayıcı olduğu ve halk sağlığı sitem direncinin yüksek olmasının yüksek psikolojik sağlamlık ile ilişkili olduğu saptanmıştır (ß:0,29, p<0,05). 65 yaş üstü, esnaf ve öğrenci gruplarının karşılaştırılmasında öğrenci grubunun 65 yaş ve üstü gruba göre psikolojik sağlamlıkları daha düşük bulunmuştur (ß:-11,53, p<0,01). Sonuç: Halk sağlığı sistem direncinin kişilerin psikolojik sağlamlığı üzerine nasıl etki ettiği çalışmamızda açıklanmaya çalışılmıştır. Ancak aradaki ilişkinin boyutunun netleştirilebilmesi için mutlaka başka çalışmalar tarafından tekrarlanması gerektiğini düşünmekteyiz. Halk sağlığı sistemi dirençliliğinin topluma nasıl yansıdığı ve nasıl psikolojik sağlamlığı artırdığı konusunda ayrıntılı ve derinlemesine çalışmalara gerek olduğu açıktır.

Objective: The aim of this study is to assess the resilience of the public health system in different districts of Çanakkale with varying social and economic resources, evaluate the individual resilience of most affected groups (shopkeepers, students, and the elderly) under pandemic conditions, examine the impact of public health system resilience and vulnerability to COVID-19 on individual resilience, and generate data to assist decision-makers in interventions aimed at improving public health system resilience and addressing the challenges posed by future pandemics. Methods: This study was conducted in April-May 2022 and implemented in two phases. In the first phase, assessments were made for the three districts of Çanakkale, namely Merkez, Bayramiç, and Ayvacık, using the Public Health System Resilience Scorecard prepared by the United Nations Office for Disaster Risk Reduction (UNDRR) through structured meetings with relevant stakeholders. In the second phase, demographic data, COVID-19 history, the COVID-19 Fear Scale, and the Connor-Davidson Resilience Scale (CD-RISC 25) were collected through surveys from a total of 510 participants, including individuals aged 65 and over, shopkeepers, and students (high school 2nd and 3rd grades). A multilevel regression model has been applied to assess the factors influencing psychological resilience. Results: Multilevel regression models were developed for factors affecting psychological resilience. The models demonstrated that public health system resilience is a significant predictor of psychological resilience, with higher public health system resilience being associated with higher psychological resilience (ß: 0.29, p < 0.05). When comparing the groups of individuals aged 65 and over, shopkeepers, and students, those aged 65 and over exhibited higher psychological resilience compared to the student group (ß: -11.53, p < 0.01). Conclusion: The study attempts to explain how public health system resilience affects individuals' psychological resilience. However, it is essential to emphasize that further research is needed to clarify the dimensions of this relationship. Detailed and in-depth studies are warranted to understand how public health system resilience impacts society and enhances psychological resilience.