Vergi harcamalarının gelir dağılımı ve vergi adaleti üzerine etkileri: 2017-2021 yıllarının değerlendirilmesi

Abstract

Bireyler yaşam standartlarını elde ettikleri gelire göre ayarlamaktadırlar. Dolayısıyla toplumda farklı gelir seviyelerine sahip kesimlerin refah seviyeleri de bu gelirleriyle doğru orantılı olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu noktada gelir dağılımının adillik düzeyi önemli bir unsurdur. Toplumda yaratılan refahtan daha az pay alan kesimlerin devlet tarafından sosyal yardımlar ve vergi harcamalarıyla desteklenmesi, o kesimlerin asgari düzeyde insani bir hayat yaşamaları bakımından önemlidir. Ancak piyasada adil bir gelir dağılımı sağlandığı takdirde devletin bu müdahalesine çoğu zaman gerek kalmamakta ve insanlar stabil bir şekilde refah seviyelerini devam ettirebilmektedirler. Dolayısıyla bu noktada gelir dağılımının en adil ve optimal bir hale gelmesi ve vergilendirmede de adaletin sağlanması devlet açısından çoğu zaman bir zorunluluk haline gelmektedir. Ekonomik hayatta gelir dağılımı ve vergi adaletini bozan unsurlardan biri de önemli bir etki gücüne sahip olan vergi harcamalarıdır. Vergi harcamaları etkin kullanıldığı takdirde hem gelir dağılımını hem de vergi adaletini olumlu bir şekilde etkileme imkanına sahiptir. Ancak yeteri kadar analiz yapılmadan çoğu zaman ilerisi düşünülmeden uygulanan vergi harcama politikaları toplumdaki gelir dağılımı eşitsizliğini ve vergi adaletsizliğini daha da derinleştirebilmektedir. Dolayısıyla vergi harcamaları ekonomik hayat üzerinde hem olumlu hem de olumsuz bir araç olarak kullanılabilmektedir. Burada kilit nokta ulaşılmak istenen amaçların ve bu doğrultuda kullanılacak vergi harcama araçlarının doğru ve objektif bir şekilde analiz edilmesidir. Bu çalışmada daha çok vergi harcama politikalarının sosyal yönü üzerinde durulmuş ve bu doğrultuda 2017-2021 yılları arasını kapsayan dönemde vergi harcamalarının gelir dağılımı ve vergi adaletini nasıl etkilediği incelenmiştir. Araştırmanın konusunu oluşturan yıllarda vergi harcamalarının giderek daha da arttığı gözlemlenmiş ve bunun sonucunda da gelir dağılımı ve vergi adaleti gibi değişkenler üzerinde olumsuz etkiler meydana gelmiştir.

Individuals adjust their living standards according to the income they earn. Therefore, the welfare levels of the segments with different income levels in the society appear in direct proportion to these incomes. At this point, the level of fairness of income distribution is an important factor. It is important for those segments that receive a smaller share of the welfare created in the society to be supported by the state with social assistance and tax expenditures in order for those segments to live a humane life at a minimum level. However, if a fair distribution of income is provided in the market, this intervention of the state is often not necessary and people can maintain their welfare level in a stable way. Therefore, at this point, the most fair and optimal income distribution and the provision of justice in taxation often become a necessity for the state. One of the factors that distort income distribution and tax justice in economic life is tax expenditures, which have a significant impact. If tax expenditures are used effectively, they have the opportunity to positively affect both income distribution and tax justice. However, tax expenditure policies that are implemented without adequate analysis and often without thinking ahead can deepen the income distribution inequality and tax injustice in the society. Therefore, tax expenditures can be used as both a positive and a negative tool on economic life. The key point here is to analyze the objectives to be achieved and the tax expenditure instruments to be used in this direction in an accurate and objective way. In this study, the social aspect of tax expenditure policies was emphasized and in this direction, it was examined how tax expenditures affected income distribution and tax justice in the period covering the years 2017-2021. It has been observed that tax expenditures have increased gradually in the years that are the subject of the research, and as a result, negative effects have occurred on variables such as income distribution and tax justice.