Tarık Buğra'nın romanlarında söz varlığı

Abstract

Kökleri çok eskiye dayanan Türkçenin söz varlığı oldukça zengindir. Bu zengin söz varlığı havuzundan yararlanarak eserlerini oluşturan sanatçılardan biri de yaşamına pek çok eser sığdırmış Tarık Buğra'dır. Bu çalışmanın ana amacı, Tarık Buğra'nın Türkçenin söz varlığı havuzunda yer alan ögeleri, romanlarına ne ölçüde yansıttığıdır. Bu amaç doğrultusunda Tarık Buğra'nın basılı on üç romanının ilk baskılarındaki bütün sözcükler ve söz öbekleri taranarak madde başı sözcükler belirlenmiş, sözcüklerin kökenleri ve kullanım sıklıkları saptanmış, elde edilen veriler tablolaştırılmıştır. Tabloda yer alan sözcükler, romanların yazıldığı döneme ait Türkçe sözlüklerin madde başları ile karşılaştırıldığında üçte bir oranında sözcük benzerliği olduğu saptanmıştır. Özel adlar; madde başı sözcükler tablosuna dahil edilmemiş, sınıflandırılarak kullanım sıklıkları verilmiştir. Tarık Buğra'nın özel adlarda tekrara düşmediği, romanlarında değişik özel adlar kullanmaya özen gösterdiği görülmüştür. Romanlarda yer alan atasözü, deyim, ikileme, kalıp sözler, argolar tanıklanmıştır. Bu yapılardan ikilemeler, yazarın en çok tercih ettiği söz varlığı ögesi olmuştur. Romanlarda saptanan terimler, sayfa numaralarıyla birlikte verilerek sınıflandırılmıştır. Farklı bilim ve sanat dallarından kullandığı terimler, yazarın geniş bilgi birikimine işaret etmektedir. Yazarın romanlarında yer alan ağız özellikleri saptanarak örneklendirilmiştir. Yazarın romanlarından sözlüklere katkılar belirlenerek Güncel Türkçe Sözlük, deyim, atasözü ve ikilemeler sözlüklerine belirlenen söz varlığı ögeleri önerilmiştir. Sözcük ve söz öbeklerinden hangilerinin, ne sıklıkta kullandığının saptanmasıyla, yazarın Türk diline hakimiyeti ve Türk dilini kullanma becerisi ortaya konmuştur. Bu çalışmanın, bundan sonra Türk edebiyatı romancılarımız ile ilgi yapılacak olan diğer çalışmalarda bir örnek olacağı ve Türk edebiyatına eserler kazandırmış sanatçıların söz varlığı ögelerinin incelenerek karşılaştırılmalarının yapılmasının Türk dili için önemli bir kazanç olacağı düşünülmektedir.

The vocabulary of Turkish, which has very old roots, is quite rich. One of the artists who created his works by taking advantage of this rich vocabulary pool is Tarık Buğra, who has fit many works into his life. The main purpose of this study is to determine to what extent Tarık Buğra reflects the elements in the vocabulary of Turkish in his novels. For this purpose, all words and phrases in the first editions of Tarık Buğra's thirteen published novels were scanned, the words per article were determined, the origins of the words and their frequency of use were determined, and the obtained data were tabulated. When the words in the table were compared with the headings of Turkish dictionaries from the period when the novels were written, it was determined that there was a one-third word similarity. Proper names; words per article are not included in the table, they are classified and their frequency of use is given. It has been observed that Tarık Buğra does not repeat proper names and takes care to use different proper names in his novels. Proverbs, idioms, reduplications, pattern words and slang in the novels have been witnessed. Among these structures, reduplications have become the most preferred vocabulary element of the author. The terms identified in the novels are classified with their page numbers. The terms he uses from different branches of science and art indicate the author's extensive knowledge. The dialect features in the author's novels were identified and exemplified. By determining the contributions of the author's novels to dictionaries, the determined vocabulary items were suggested to the Current Turkish Dictionary, idioms, proverbs and reduplications dictionaries. By determining which words and phrases he used and how often, the author's command of the Turkish language and his ability to use the Turkish language were revealed. It is thought that this study will be an example for other studies on Turkish literature novelists and that examining and comparing the vocabulary elements of the artists who contributed works to Turkish literature will be an important gain for the Turkish language.