Çanakkale merkezinde küçük kumru (Spilopelia senegalensis) popülasyonlarının biyo-ekolojisi üzerine araştırmalar

Abstract

Doğal yayılış alanı Afrika kıtası ve Arap Yarımadası olan Spilopelia senegalensis (Küçük kumru) türünün Türkiyedeki ilk kayıtları güneydoğu Anadolu bölgesi ve İstanbul'a aittir. Doğal yaşam alanı dışına insan eliyle yapılan bu yayılımla birlikte alınan ilk kayıtların ardından günümüze kadar türün Türkiyedeki dağılım alanları hızla genişlemiştir. Araştırma alanı olan Çanakkale ili, bu tür için kuzeybatıdaki en uzak dağılım alanlarından birini oluşturmaktadır. İstilacı türlerin rekabet içerisinde olduğu doğal türlere etkisinin ve yayılış hızının belirlenmesi oldukça önemlidir. Yapılan çalışmada Çanakkale ilindeki S. senegalensis türü popülasyonunun biyo-ekolojisi, ortak nişler açısından rekabet halinde bulunduğu S. decaocto türü ile birlikte bölgedeki yayılma alanları, yayılmayı etkileyen faktörler, yayılma alanındaki popülasyon büyüklükleri ve S. senegalensis türünün kuluçka biyolojisi incelenmiştir. Araştırma kapsamında, türlerin alan dağılımını belirlemek ve farklı değişkenlerle karşılaştırma analizleri yapmak amacıyla çalışma alanı 1x1 km2'lik 32 kareye bölünmüştür. 2021 Yılında her ay için tüm kareleri kapsayacak şekilde doğrusal transekt gözlem yöntemi ile veri toplanmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistiksel analizler ve karşılaştırma analizleri kullanılmıştır. S. senegalensis türü için Çanakkale ilinde 2015 yılında alınan ilk kayıttan sonra araştırma kapsamında 1x1 km2'lik gridlerin 19'unda ulaşılan en yüksek birey sayısı 249 birey olmuştur. Türün en yüksek birey sayısına eylül ayında ulaşmış ve 1 yıllık periyotta ilk gözlemde tespit edilmediği üç gridde dağılımını genişlettiği ve popülasyon sayısının %28,1 artış gösterdiği tespit edilmiştir. Kış, erken üreme ve geç üreme döneminde toplam birey sayıları ile yapılan karşılaştırma testleri sonucunda dönem bakımından birey sayları arasında anlamlı bir fark tespit edilmiş (p<0.001) ancak iki türün dönemlere göre değişen birey sayıları üzerinde anlamlı bir etkisi olmadığı belirlenmiştir (p=0,227). S. senegalensis türünün kuluçkaya yatma periyodunun şubat-ekim ayları arasında olduğu belirlenmiştir. Araştırma alanında en yoğun üreme aktivitesinin yaşandığı dönem olarak nisan ve ağustos ayları belirlenmiştir. Örnekleme alanlarında, yıl boyunca tespit edilen 27 yuvadan 20'inde yavru çıkışı gözlenmiştir. Kuluçka başarısı toplam yumurta sayısına göre %87,8 açılan yumurta sayısına göre %97,3 olarak hesaplanmıştır. Yapılan araştırmada sunulan veriler, S. senegalensis ve S. decaocto türlerinin ekolojik nişlerinin kesiştiği noktalardaki rekabetlerinin araştırılması ve yayılım hızlarının belirlenmesi konusunda gelecekte yapılacak bilimsel çalışmalara katkı sağlayacaktır.

The first records of the Spilopelia senegalensis (Small Dove) species, whose natural distribution is in the African continent and the Arabian Peninsula, belong to the southeast Anatolia region and Istanbul. The distribution areas of the species in Turkey have expanded rapidly since the first records taken with this spread out of its natural habitat by human hand. Çanakkale province, which is the research area, constitutes one of the farthest distribution areas in the northwest for this species. It is very important to determine the effect of invasive species on the natural species with which they are in competition and the rate of spread. In this study, the bio-ecology of the population of S. senegalensis species in Çanakkale province, the distribution areas of the S. decaocto species with which it is in competition in terms of common niches, the factors affecting the spread, the population sizes in the distribution area and the brood biology of the S. senegalensis species were examined. Within the scope of the research, the study area was divided into 32 squares of 1x1 km2 in order to determine the area distribution of the species and to make comparison analyzes with different variables. Data were collected by linear transect observation method to cover all frames for each month in 2021. Descriptive statistical analyzes and comparison analyzes were used in the analysis of the data. After the first registration for S. senegalensis in Çanakkale in 2015, the highest number of individuals reached in 19 of the 1x1 km2 grids within the scope of the research was 249 individuals. The species reached the highest number of individuals in September and it was found that it expanded its distribution in three grids where it was not detected in the first observation in a 1-year period, and the population number increased by 28.1%. As a result of the comparison tests performed with the total number of individuals in winter, early breeding and late breeding periods, a significant difference was found between the number of individuals in terms of the period (p<0.001), but it was determined that the two species did not have a significant effect on the number of individuals changing according to the periods (p=0.227). It was determined that the incubation period of S. senegalensis species was between February and October. The months of April and August were determined as the most intense reproductive activity in the research area. In the sampling areas, hatching was observed in 20 of 27 nests identified throughout the year. Incubation success was calculated as 87.8% according to the total number of eggs and 97.3% according to the number of hatched eggs. The data presented in the study will contribute to future scientific studies in investigating the competition of S. senegalensis and S. decaocto species at the intersection of their ecological niches and determining their spread rates.