Ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin millî ve manevi değerler bakımından incelenmesi ve öğretmen görüşleri çerçevesinde değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan metinleri millî ve manevi değerler bakımından incelemek ve bu değerlerin eğitimini öğretmen görüşleri çerçevesinde değerlendirmektir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması deseni kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formundan ve seçilen ders kitaplarından faydalanılmıştır. Çalışmada doküman olarak 5.6.7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitapları ele alınmıştır. Öğretmenlerin millî ve manevi değerlerin eğitimi hakkındaki görüşlerini öğrenmek amacıyla yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Çalışmada 128 okuma metninin 94'ünde ve 32 dinleme/izleme metninin 20'sinde millî ve manevi değerlere ilişkin vurgulara rastlanmıştır. En fazla vurgulanan millî manevi değerin; "aile" (116); en az vurgulanan değerin ise "millî marş" (13) olduğu görülmektedir. Millî ve manevi değerlere ilişkin okuma metinlerinde toplamda 545 vurgu, dinleme metinlerinde ise toplamda 103 vurgu tespit edilmiştir. Bu değerlerin en fazla yer aldığı; "Millî Kültürümüz", en az yer aldığı tema ise "Doğa ve Evren" temasıdır. Millî ve manevi değerlerin en fazla yer aldığı metin türü hikâye edici metinler; en az yer aldığı metin türü ise şiirdir. Öğretmen görüşleri incelendiğinde millî ve manevi değerler kavramıyla ilgili öğretmenlerin sıkça üzerinde durduğu kavramlar; vatanseverlik, kültür ve tarih bilincidir. Öğretmenler millî ve manevi değerler eğitiminin gerekli olduğunu fakat Türkçe derslerinde bu eğitimin yeterli düzeyde yapılmadığını belirtmişlerdir. Araştırmaya katılan öğretmenler millî ve manevi değerlerin kazandırılmasında "hikâye edici metin" türünden daha fazla yararlandıklarını ifade etmişlerdir. Görüşmeler sonucunda millî ve manevi değerlerin metinler aracılığıyla kazandırılması ve etkinliklerle desteklenmesi gerektiği, bu değerleri anlatırken rol model olma, canlandırma, örnek olay, ilgili değerle hikâye yazma gibi yöntem ve tekniklerin kullanılmasının faydalı olacağı sonucuna varılmıştır.

The aim of this study is to examine the texts in the secondary school Turkish textbooks in terms of national and spiritual values and to evaluate the education of these values within the framework of teachers' opinions. The case study design, one of the qualitative research methods, was used in the study. Semi-structured interview questions and selected textbooks were used as data collection tools. In the study, 5.6.7 and 8th grade Turkish textbooks were considered as documents. A semi-structured interview form was used to learn the views of teachers on the education of national and spiritual values. In the study, emphases on national and spiritual values were found in 94 of 128 reading texts and 20 of 32 listening/watching texts. The most emphasized national moral value; "family" (116); it is seen that the least emphasized value is the "national anthem" (13). A total of 545 emphases in reading texts and 103 emphases in listening texts were identified. The theme with the highest number of national and spiritual values is "Our National Culture", and the theme with the least is "Nature and the Universe". The type of text in which national and spiritual values are mostly included are narrative texts; The least common text type is poetry. The national and moral values that teachers emphasize most are patriotism, culture and historical awareness. Teachers stated that national and moral values education is necessary. They stated that national and spiritual values education is not at a sufficient level in Turkish lessons and they benefited more from the "story text" type in gaining national and spiritual values. As a result of the interviews, it was concluded that it would be beneficial to use methods and techniques such as role modeling, animation, case study, and story creation while explaining these values that national and spiritual values should be gained through texts and reinforced with activities.