Okul öncesi dönem öykü ve masal kitaplarında yer alan bibliyoterapik ögeler

Abstract

Bu çalışmanın amacı, 3-6 yaş çocuklara yönelik olan öykü ve masal kitaplarında bibliyoterapik ögelerin tespiti ve değerlendirilmesini ortaya koymaktır. Okul öncesi çocuk kitaplarında işlenen bibliyoterapik ögeler detaylı incelenerek ele alınmış ve yorumlamaları yapılmıştır. Ek olarak kitaplarda yer alan örtük mesajların incelemesi ve bibliyoterapik açıdan değerlendirmeleri de ele alınmıştır. Okul öncesi dönem ve eğitimi, bibliyoterapinin tanımı, çocuk edebiyatının türleri olan masal ve öykü açıklanmış, bu türler ile bibliyoterapi ilişkisi çalışma kapsamına alınmıştır. Çocuk kitaplarında bulunan bibliyoterapik ögeler çalışmada detaylı şekilde incelenmiş ve temalara ayrılarak ayrıntılı yorumlamaları yapılmıştır. Çalışma, durum çalışması modeli ile tasarlanmış ve veri analizi kaynakların derinlemesine incelendiği içerik analizi tekniği ile gerçekleştirilmiştir. Veri toplama sürecinde doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemini oluşturan 21 öykü ve 20 masal kitabı, Çanakkale il merkezinde bulunan resmi okul öncesi kurumlarında görev yapan öğretmenlerle görüşülerek bu okullarda bulunan kitaplardan seçilmiştir. Örneklemi kapsayan ve 3-6 yaşa hitap eden öykü ve masal kitapları, random yöntem ile seçilmiştir. 34 maddeden oluşan ve boyutlara ayrılan rubrik oluşturulmuş ve bibliyoterapik öge tespiti yapılarak incelemeler gerçekleştirilmiştir. Betimsel istatistiki yöntemler kullanılarak ögelere ilişkin frekans ve yüzdelik oranı hesaplamaları yapılmıştır. Buna yönelik olarak tespit edilen bibliyoterapik ögeler, maddeleri oluşturan boyutlar ve tüm boyutların toplamı, öykü ve masal kitaplarının karşılatırılması, kitaplarda yer alan örtük mesajlar ve bibliyoterapi ilişkisi inceleme kapsamında ele alınmıştır. Sonuç olarak, çocuklara hitap eden kitapların bibliyoterapik ögeler açısından yetersiz bulunduğu ve zenginleştirilmesi gerektiği, kitaplarda en çok yer alan duygu ifadesi, değer kazanımı ve iletişim becerileri temalarının olduğu tespit edilmiş fakat kıskançlık, alt ıslatma, bağımlılık gibi temalara kitaplarda hiç rastlanmadığı, öykü kitaplarının masal kitaplarına göre bibliyoterapik öge durumu açısından ön planda olduğu, örtük mesajlarda olumsuz temaların olumlu temalara göre daha fazla yer aldığı belirlenmiştir. Bu sonuçlara ilişkin olarak önerilerde bulunulmuştur.

The aim of this study is to reveal the detection and evaluation of bibliotherapeutic elements in story and fairy tale books for 3-6 year old children. The bibliotherapeutic items covered in preschool children's books were examined in detail and interpreted. In addition, the examination of the implicit messages in the books and their bibliotherapeutic evaluations are also discussed. The importance of books in preschool and pre-school education, the definition of bibliotherapy, the types of children's literature, fairy tales and stories are explained, and the relationship between these genres and bibliotherapy is included in the scope of the study. The bibliotherapeutic items in children's books were examined in detail in the study and detailed interpretations were made by dividing them into themes. The study was designed with the case study model and the data analysis was carried out with the content analysis technique in which the sources were examined in depth. Document analysis method was used in the data collection process. The 21 story and 20 fairy tale books, which constitute the sample of the study, were selected from the books in these schools by interviewing the teachers working in the official pre-school institutions in the city center of Çanakkale. Story and fairy tale books covering the sample and appealing to the age of 3-6 were selected by random method. A rubric consisting of 34 items and divided into dimensions was created and bibliotherapeutic items were determined and examinations were carried out. Using descriptive statistical methods, frequency and percentile calculations were made for the items. The bibliotherapeutic items determined for this purpose, the dimensions that make up the items and the sum of all dimensions, the comparison of story and fairy tale books, the implicit messages in the books and the bibliotherapy relationship are discussed within the scope of the examination. As a result, it has been determined that the books that appeal to children are insufficient in terms of bibliotherapeutic elements and should be enriched, that the themes of emotion expression, value acquisition and communication skills are the most common in the books, but the themes such as jealousy, bed-wetting and addiction are never seen in the books, and the story books are compared to the fairy tale books. According to the results of the study, it was determined that the bibliotherapeutic element is at the forefront in terms of the status of the bibliotherapeutic, and negative themes are more common than positive themes in implicit messages. Suggestions were made regarding these results.