Hasâis ve hadis literatüründe hasâis rivayetlerinin muhteva ve sened yönünden değerlendirilmesi

Abstract

Vahyi tebliğ eden, açıklayıp uygulayan Hz. Peygamber, İslâm dinini bütün yönleriyle Müslümanlara öğretmiştir. Muhaddisler de sünneti doğru bir şekilde tespit etmek için azamî gayret sarf etmişlerdir. Sünnetin önemli bölümlerinden biri de "hasâis"tir. Hz. Peygamber'e has farzlar, haramlar, mubahlar ve faziletler anlamında olan "hasâis", bunların Müslümanlar için ayniyle bağlayıcılığının bulunmadığını ve örnek alınmasının gerekmediğini ifade eder. Bu nedenle Allah Teala'nın Müslüman ümmetten ve önceki peygamberlerden farklı olarak Son Peygamber'ine has kıldığı bazı hükümler, ona verdiği üstünlükler ve bahşettiği imtiyazların sadece kendisine özel olduğunun bilinmesi zaruridir. Aksi halde bir konudaki hasâisin bilinmemesi Hz. Peygamber'in dolayısıyla dinin yanlış anlaşılmasına sebep olacaktır. Bu sebeple bir konunun hasâisden olup olmadığının doğru tespiti son derece önemlidir. Araştırmanın girişinde hasâis ve ilgili kavramlar ele alınmış, konunun anlam çerçevesi belirlenmiştir. Literatür ve muhtevanın ele alındığı birinci bölümde tefsir, hadis ve fıkıh gibi İslâmi ilimler içerisinde hasâis içerik olarak değerlendirilmiştir. Ardından hasâis konularına daha fazla yer veren eserler ele alınarak muhtevanın gelişimi takip edilmiştir. Bu bölüm altında son olarak müstakil hasâis eserleri tanıtılmış ve bunların en meşhurlarından dört tanesi muhteva ve sistem açısından analiz edilmiştir. Hadis Eserlerinde Hasâis başlıklı ikinci bölüm ise bilhassa sahih hasâisin tespiti açısından önem arz etmektedir. Hadis kaynaklarındaki hasâisin tespitinde öncelikle bizzat rivayetlerde hasâis olduğu belirtilen konular ele alınmış ve bunların sened tenkidi yapılarak sahih hasâisin tespiti amaçlanmıştır. Yine bu bölüm altında, rivayetlerde açıkça ifade edilmediği halde âlimler tarafından hasâis olduğu ileri sürülen konular da tespit edilmiştir. Bütün bunların değerlendirilmesi ile çalışma sonlandırılmıştır.

The Prophet taught Islamic religion to Muslims in all its aspects. For this reason, hadith scholars have made great efforts to determine the correct Sunnah. In order to understand religion correctly, one of the concepts that have been discussed is "khasais". Khasais expresses special orders, prohibitions, permits and virtues for the Prophet. These particulars that are specific to the Prophet are not binding for Muslims and do not set an example. For this reason, it is necessary to know these things that Allah has made unique to Muhammad different from the previous prophets and Ummah. Otherwise, not knowing a Khasais will lead to misunderstanding of religion. It is also very important to correctly determine whether the position is Khasais. At the entrance of the study, Khasais and other related terms were covered and the framework of the thesis was determined. In the first chapter, which deals with the khasais literature and its content, the content of khasais in Islamic sciences was firstly assessed. Subsequently, the development of the contents was followed by taking into consideration the works which handled the khasais subjects more. Finally, khasis books were introduced under this chapter, and four of their most famous were analyzed in terms of content and system. The second chapter, titled "khasais in the hadith Works", is particularly important in terms of the determination of correct khasais. In some narrations of hadith sources, the khasais are clearly stated. Some of them are not mentioned in the sources. The thesis has been terminated with the result of the evaluation of the thesis.