Dardanelles, Hellespont, Çanakkale : Çanakkale Haritaları

Abstract

Tarih boyunca devletler, denizlere egemen olma durumlarına göre dünya siyaset ve kamuoyunda etkinliklerini arttırmıştır. Türk Tarihi de bu açıdan benzer özellikler taşımakta ve denizcilik tarihinin araştırılmasında yazılı kaynaklardan biri olan haritalar çalışmalara kaynak sağlamaktadır. Haritalar, dönemlerinin siyasi, ekonomik, askeri ve sosyal değerlerini aktarmalarının yanı sıra estetik ve kültürel özelliklerini de yansıtırlar. Bu kapsamda iki kıtayı birleştiren konumuyla Çanakkale, Anadolu’nun, Marmara Denizi’nin ve Karadeniz’in kapısı olması nedeniyle ayrı bir öneme sahiptir ve birçok tarihi haritaya konu olmuştur. Osmanlı Devleti’nde ilk deniz üssü olarak Gelibolu’nun seçilmesiyle Çanakkale, denizlerdeki faaliyetlerde her dönem önemli yere sahip olmuş ve sonrasında da Başkent İstanbul’a yakınlığı nedeniyle ayrı bir önem kazanmıştır. Çanakkale bu konumuyla ve şehirsel dokusuyla birçok tarihi haritada yer almaktadır ve bu haritalarda şehrin ve çevresinin zaman içerisinde değişimleri de tespit edilmektedir. Ayrıca I. Dünya Savaşı’nın en önemli cephesi olan Çanakkale için üretilen deniz ve kara haritaları dönemin savaşlarına ışık tutmaktadır. Bu çalışmada, farklı dönemlerden seçilen haritalar incelenerek kaynaklar arasında ilişki kurulmuş, özellikle Çanakkale Savaşları sırasında üretilen haritalar tanıtılmıştır.