Fakîrî’nin İstanbul Şehrengizi

Abstract

16. asırda yaşamış olan olan Fakîrî, edebiyatımızdaŞehrengiz-i İstanbul ve Ta‘rifât adlı eserleriyle tanınan bir şairdir. Bunların haricinde Letâ‘if, bazı çalışmalarda ona atfedilen ancak yaptığımız incelemede 17. yüzyılda yazıldığı anlaşılan Sâkî-nâme ve mecmularda geçen 57 şiir de yine Fakîrî’yle anılan eserlerdir. Kâtib ve Taşlıcalı Yahya’nın eserlerinin ardından İstanbul için yazılan üçüncü şehrengiz olma özelliğini taşıyan Şehrengiz-i İstanbul’un elimize ulaşan üç nüshası vardır. Bu üç nüshaya dayanarak eser hakkında bilgiler veren araştırmacıların tamamı, şehrengizin 305 beyit olduğu konusunda hemfikirdirler. Ancak yaptığımız inceleme neticesinde eserin aslında 259 beyit olduğu; arta kalan 46 beytin ise Mesîhî’nin Edirne Şehrengizi’nden alındığı sonucuna varılmıştır. Zira Fakîrî’nin eserinde geçen 23 güzelin tasviri birebir aynı beyitlerle Mesîhî’nin şehrengizinde de geçmektedir. Mesîhî’nin, eserini Fakîrî’den önce yazdığı bilgisinden hareketle bu durumun kuvvetle muhtemel bir müstensih hatasından kaynaklandığını söyleyebiliriz. Fakîrî’nin Sâkî-nâme ve Şehrengiz-i İstanbul adlı eserleri hakkında önemli bulgulara ulaşılan çalışmamızın ilk bölümünde Fakîrî’nin hayatı ve eserleri üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde ise önce mevcut nüshaların ikisinden yararlanılarak Şehrengiz-i İstanbul’un tenkitli metni oluşturulmuş; sonra da eserin muhteva ve şekil hususiyetleri hakkında bilgiler verilmiştir. Bunun neticesinde sebeb-i te’lif, tasvirler, kullanılan dil, vezin ve nazım şekli gibi birçok bakımdan eserin, gelenekle sıkı bir bağ içerisinde olduğu görülmüştür