Gediz nehrinden istifade ile Menemen ovasını sulamaya ve köylerine içme suyu temin etmeye yönelik bir imtiyaz teşebbüsü

Abstract

Osmanlı Devleti’nde sermaye yetersizliği ve teknik bilgi eksikliği nedeni ile XIX. yüzyılın ikinci yarısında pek çok yatırım yabancılara imtiyaz verilmek suretiyle gerçekleştirilmiştir. Belirtilen dönemde tarımı geliştirmek için de pek çok çalışma yapılmıştır. Yapılan bu çalışmalar içerisinde nehir ve göllerin ıslah edilmesi, bataklıkların kurutulması ve arazilerin modern yöntemlerle sulanması yer almaktadır. 1890’lı yıllarda Menemen ovasının sulanması için bir Fransız vatandaşı olan Mösyö Jan Verdo bir imtiyaz elde etme teşebbüsünde bulunmuştur. Mösyö Verdo kuracak olduğu sulama sistemi ile 50 bin dönümlük Menemen ovasını sulamayı ve bu ovada bulunan köylere su temin etmeyi amaçlıyordu. Mösyö Verdo’nun yapmış olduğu müracaat devletin yetkili kurullarında değerlendirilmiş, hazırlanan şartname ile mukavelename sadrazam arzı ile padişah iradesinin alınması için sunulmuş ise de imtiyaz padişah tarafından kabul edilmemiştir. Mösyö Verdo’nun imtiyaz için yaptığı müracaatın detayları ve bunun ilgili kurullardaki değerlendirilişi çalışmada değişik başlıklar altında ele alınmıştır.

Due to the lack of capital and technical knowledge, many investments were carried out by giving concessions to foreigners in the Ottoman Empire in the second half of the 19th century. Most of the strives were carried out to develop agriculture in this period. Rehabilitation of rivers and lakes, drying the marshes and watering the lands with modern methods were among these strives. A French citizen, Monsieur Verdo, attempted to receive a granting of a privilege for irrigation of the Menemen Plain in the year 1890. Monsieur Verdo was aiming to water 50 thousand acres of land in the Menemen plain and to supply drinking water for the villages in that plain by establishing an irrigation system. The application of Monsieur Verdo was evaluated by state authorities and commissions and then the specification and contract of privilege was submitted by the grand vizier to the sultan to get an imperial rescript, but it was not accepted and the privilege was not given to Monsieur Verdo. Details of Monsieur Verdo’s application for privilege and its evaluation by the authority boards have been discussed under different headings in this study.