Hakikat’i romanla hayal etmek: Hayal ve Hakikat’te karşılıksız aşkın histerik eleştirisi

Abstract

Yenileşme devri Türkçe edebiyatın iki yazarlı ilk metni/romanı olan Hayal ve Hakikat (1892); yazarları/anlatıcılarının çeşitliliği, türler arasılığı/melezliği, toplumsal cinsiyet söylemleri ve “okur”u merkeze alan tavrıyla modern edebiyat tarihinde önemli bir yerde durmaktadır. Metinde anlatılan hikâyeyle “aşk” ve “evlilik” kavramının o zamana kadar hiç yapılmadığı bir şekilde tartışılarak ele alınması ve bunun “Türk” romanının görece erken bir döneminde yapılması dikkate değerdir. Bu nedenlerle romanı, üretildiği dönemin tarihsel ânından koparmadan Türkçe edebiyatın tarihi, Osmanlı-Türk modernleşmesinin refleksleri, dönemin edebiyat kamusu ve teşhir ettiği cinsiyet söylemleri açısından irdelemek önemli görünmektedir ki bu da yazının amacını teşkil etmektedir.

Hayal ve Hakikat (Imagination and Reality) written by Ahmet Mithat and Fatma Aliye in 1892, is the first co-author text/novel in modern Turkish literature. This text has crucial importance in the history of Turkish Literature for a number of reasons such as narrator diversity, gender attitude, cross-genre and reader-centered approach. The article aims to demonstrate how Ottoman-Turkish modernization process, as well as the support for and resistance to it, can be examined not just through political texts but also through “modern” fictions. This text, after all, can shed light on crucial literary and social problems such as realism, gender issues and especially representation of love if we adopt the perspective of the literary public and its effects on literary production.