Türk kaynaklarının itilaf devletleri tarafından Çanakkale Cephesi’nin tahliyesiyle ilgili değerlendirmeleri

Abstract

İtilaf devletlerinin Çanakkale Boğazı’na taarruz etmesiyle başlayan Çanakkale Muharebeleri önce deniz savaşı, ardından kara muharebeleri şeklinde devam etti. Özellikle 1915 yılı Nisan ayı sonundan Ağustos ayı sonuna kadar çok şiddetli muharebeler yaşandı. Eylül ayından itibaren muharebeler siper muharebelerine dönüştü ve cephedeki kuvvetlerin sayısı azaltılmaya başladı. Artık sıra İtilaf devletlerinin cephedeki kuvvetlerini tahliye etmelerine geldi. İtilaf kuvvetleri Aralık ayından başlayarak Ocak ayı başına kadar Gelibolu Yarımadası’ndaki kuvvetlerini kayıp vermeden tahliye etmeyi başardılar. 5. Ordu’nun komuta kademesi, İtilaf devletlerinin kuvvetlerinin tahliyesi esnasında böyle bir fırsatı değerlendiremedi. Tahliye edilen kuvvetlere ağır zayiatlar verilebilir, bu sayede diğer cephelerdeki Osmanlı kuvvetlerinin yükü azaltılabilirdi. Bu çalışmada Türk kaynaklarının bu tahliyeye ait yaklaşımları ve tespitleri ele alınarak başta Liman Von Sanders olmak üzere komuta kademesiyle ilgili eleştiriler değerlendirilecektir.

The Gallipoli Campaign started with the attack of the Entente Powers and then continued as naval battle first and land battle later. Especially from the end of April 1915 until the end of August, there were very fierce battles. Starting in September battles turned into trench warfare and the number of forces on the front line began to be reduced. Now it was time for the Entente Powers to evacuate their front-line troops. The Entente Powers, starting from December until early January, managed to evacuate their forces on the Gallipoli Peninsula without loss. 5th Army Command could not take advantage of such an opportunity during this evacuation. They could have inflicted heavy casualties on evacuating forces and so the burden of Ottoman forces on the other fronts could have been eased. In this paper, the position and viewpoint of Turkish sources on this evacuation will be examined and their criticism of the army command, primarily Liman Von Sanders, will be assessed.